Projekcje filmów Matty-Clarka w piątek 13 kwietnia oraz w poniedziałek 16 kwietnia o godzinie 20.00 w
Fundacji Galerii Foksal.
Gordon Matta-Clark jest najbardziej znany jako twórca "cięć" budynków. Przepiłowywał całe budynki na pół, wycinał z nich fragmenty, robił szczeliny. W ten sposób wytrącał budynki z nadanych im funkcji i pokazywał ich wieloznaczność. Większość "pociętych" budynków nie zachowała się, zostały zapisy tych architektonicznych interwencji.
Gordon Matta-Clark zrealizował wiele projektów, które są konkretną propozycją krytyczną dotyczącą architektury, urbanistyki, planowania przestrzennego oraz miejsca jednostek i społeczności wobec spektaklu ciągłego budowania i niszczenia, jakiego sceną jest współczesna metropolia.
Pokazywane w Fundacji Galerii Foksal filmy 16 mm stanowią wybór z powstającego na przestrzeni zaledwie kilku lat (1971-1978) archiwum interwencji architektonicznych Matty-Clarka. Znajdą się wśród nich zarówno wczesne, wyreżyserowane prace (Fresh Kill), zapisy jego działań performerskich (Clockshower), jak i najbardziej znane, emblematyczne interwencje architektoniczne (Splitting, Conical Intersect). Interwencje Matty-Clarka okazały się prorocze dla definiowania przemian i rozpadu współczesnej przestrzeni miejskiej, dlatego gwałtownie rośnie liczba interpretacji jego prac oraz ich artystyczne znaczenie. Obecnie trwa retrospektywna wystawa artysty w Whitney Museum w Nowym Jorku.
Gordon Matta-Clark (1943-1978) syn malarza surrealistycznego Roberto Matty Echaurrena i artystki Anny Clark, z wykształcenia architekt, był jedną z najważniejszych postaci sceny nowojorskiej przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Autor efemerycznych instalacji, obiektów i fotografii, współzałożyciel licznych inicjatyw artystycznych (grupa Anarchitecture, restauracja Food).
Matta-Clark jest najbardziej znany jako twórca nietrwałych interwencji architektonicznych, zwanych przez niego "cięciami". Wykonywane nierzadko nielegalnie i z pełną świadomością ich tymczasowego statusu prace - niszczone były w wyniku działań czynników ekonomicznych i biurokratycznych. Zaburzenie stabilności, wytrącenie z nadanych funkcji i strukturalna wieloznaczność budynków, które artysta przepiłowywał lub przekształcał poprzez wycięcie fragmentów, stały się motywem przewodnim działań, dostępnych dziś widzom w formie cząstkowych reliktów, fotografii i filmów. Matta-Clark podkreślał plastyczny i czasowy aspekt swoich interwencji architektonicznych, w związku z tym kluczową rolę w odbiorze jego prac stanowią filmy - kręcone przez niego lub jego przyjaciół artystów - nie tylko dokumentują działania, ale także oferują zapośredniczone doświadczenie zarówno 'niesamowitej' wizji przestrzeni jak i jej bezpośredniego kontekstu i procesualnego charakteru. Kamerą Gordon Matta-Clark posługiwał się z równą biegłością jak piłą mechaniczną kreśląc w swoich filmach nowe perspektywy w architekturze.
Filmy
Fresh Kill 1972
Film 16 mm, przeniesiony z super-8, 12.48 minut
Fresh Kill to nazwa wysypiska śmieci na nowojorskiej Staten Island. Film, będący jedną z pierwszych prac wideo Matty-Clarka, jest zapisem procesu zniszczenia należącego do artysty samochodu "Herman Meydag" za pomocą buldożera.
Clockshower 1974
Film 16 mm, przeniesiony z super-8, 13.50 minut
Zapis jednej z najbardziej śmiałych akcji Matty-Clarka, w ramach której artysta wspiął się na wieżę zegarową w Nowym Jorku (poniżej mieściła się w owym czasie Clocktower Gallery) po czym przystąpił do toalety, myjąc się, goląc i szczotkując zęby pod tarczą zegara.
Splitting 1974
Film 16 mm, przeniesiony z super-8, 10.50 minut
Na Humphrey Street, w zamieszkałej przez czarnoskórych dzielnicy Englewood w stanie New Jersey, gdzie większość domów przeznaczono do rozbiórki, Gordon Matta-Clark dokonał swojej najgłośniejszej akcji, polegającej na dosłownym przecięciu budynku na pół i jednoczesnym usunięciu wąskiego pionowego fragmentu. Obydwie połowy budynku podniesiono ponad mury fundamentów, co spowodowało powstanie szczeliny o rozwartości około pięciu stopni.
Splitting interpretowano jako komentarz do rozkładu więzi społecznych w Ameryce w latach 70. albo jako mizoginiczny atak na "domowość" wiązaną z kobiecością. Istnieje jednak także możliwość interpretacji zabiegu Matty-Clarka jako ideologicznej krytyki mitu podmiejskiego domu.
Bingo 1974
Film 16 mm, przeniesiony z super-8, 9.40 minut
W sierpniu 1974 roku, w ramach wystawy plenerowej Artpark '74, Matta-Clark otrzymał do dyspozycji przeznaczony do rozbiórki dom w Niagara Falls, w stanie Nowy Jork. Fasadę tego typowego amerykańskiego domu jednorodzinnego podzielił na dziewięć pól równej wielkości, które usuwał po kolei, pozostawiając jeden, centralnie położony fragment. Artyście udało się wyciąć także ten fragment, gdyż robotnicy zgodzili się wstrzymać rozbiórkę do następnego dnia. Dziewięć segmentów załadowano następnie do skrzyń, z których pięć zniszczono, a pozostałe pokazano na wystawie Gordona Matty-Clarka w nowojorskiej John Gibson Gallery.Nazwa filmu odnosi się do gry, która jest popularna w tamtejszej okolicy.
Conical Intersect 1975
Film 16 mm, 18.40 minut
Latem 1975 roku, w ramach paryskiego Biennale Sztuki, Gordon Matta-Clark wyciął fragment siedemnastowiecznej budowli (właściwie dwóch domów), położonej w dzielnicy Les Halles, niedaleko powstającego w owym czasie Centrum Pompidou. Cięcie, które przybrało kształt przesuniętego stożka, zainspirowane zostało filmem Anthony'ego McCalla Line Describing a Cone (1973). Przez dwa tygodnie przechodnie mogli oglądać artystę wraz z pomocnikami przy pracy. Efektem był widok, który ze środka przypominał ogromny przyrząd optyczny, przez który można było obserwować miasto. Z poziomu ulicy zaś, zabytkowy dom otwierał się na futurystyczną architekturę nowego centrum sztuki.
informacja nadesłana kwiecień 2007 | |