Oprócz nowych prac, specjalnie wyprodukowanych na nowojorską imprezę, i tych, które będą miały swoje amerykańskie premiery, po raz pierwszy w tym roku wybrano dwa kraje do narodowej reprezentacji sztuki. Polskę i Norwegię zaproszono do "pawilonów bez ścian", które zajmą lokalizacje w pięciu dzielnicach miasta. Z Polski udział wezmą Akademia Ruchu, Paweł Althamer, Katarzyna Krakowiak, Agnieszka Kurant, Karol Radziszewski, Konrad Smoleński i Radek Szlaga. W Instytucie Performa swoje programy zaprezentują kuratorki Joanna Warsza oraz Joanna Zielińska z Cricoteki.
"Zorganizowaliśmy w ubiegłym roku wspólnie z Instytutem Adama Mickiewicza wyjazd studyjny do Warszawy, gdzie RoseLee Goldberg mogła poznać polską scenę performance art i naszą sztukę współczesną" – powiedział w rozmowie z PAP Jerzy Onuch, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku, współorganizującego biennale. "W konsorcjum wspierającym projekt polskiego pawilonu, niezależnie od tych dwóch instytucji, znalazło się także CSW Zamek Ujazdowski".
Performa zaprezentuje projekt jednej z polskich artystek, którego pierwsza odsłona miała miejsce na weneckim Biennale Architektury. W Nowym Jorku odbędzie się ostatnia część trylogii architektonicznej Katarzyny Krakowiak "The Great and Secret show" (druga część na Triennale Architektury w Lizbonie). Instalacja będzie wykonana w historycznym budynku poczty głównej James A. Farley Post Office (8-17.11), którego ściany zamienią się w wibrujące membrany. Zbudowany w 1912 znany jest z dwóch powodów. Do 2009 był jedyną nowojorską pocztą czynną przez całą dobę i siedem dni w tygodniu, a na jego fasadzie wypisane jest słynne amerykańskie motto "Neither snow nor rain nor heat nor gloom of night stays these couriers from the swift completion of their appointed rounds".
„Pracy można słuchać 24h na dobę przy wejściu na pocztę, która z zewnątrz sprawia wrażenie, że działa, a jest jednym z największych pustych budynków na Manhattanie. Książka Clive’a Barkera, która była moją inspiracją, „The Great and Secret Show” opowiada o miejscu, w którym przechowuje się wszystkie listy bez adresata. Na tyłach tego właśnie budynku ludzie nie posiadający adresu mogą odebrać przesyłki” - mówi Katarzyna Krakowiak w rozmowie z culture.pl.
Artystką, która brała udział w poprzednich edycjach Performy, jest Agnieszka Kurant. W 2008 wykonała egzemplarz gazety "The New York Times" z 2020 roku ("Future Anterior"), do której artykuły napisała grupa nowojorskich dziennikarzy na podstawie prognoz jasnowidza Krzysztofa Jackowskiego. Gazety właściwie nie można było przeczytać, gdyż tekst wydrukowany specjalnym tuszem znikał, gdy brało się ją do rąk.
W tym roku Kurant zaprezentuje "Cutaways", pierwszy odcinek nowej serii filmów bazujących na odrzuconych scenach w czasie montażu znanych produkcji fabularnych. Film opowiada o spotkaniu trzech "wyciętych" bohaterów, których odgrywają oryginalnie obsadzeni aktorzy. U Kurant wcielają się w postaci: Charlotte Rampling w autostopowiczkę wyciętą z "Vanishing Point" Richarda C. Sarafiana, Abe Vigoda w prawnika i najlepszego przyjaciela Harry'ego Caula z "The Conversation" Francisa Forda Coppoli oraz Dick Miller we właściciela złomowiska z "Pulp Fiction" Quentina Tarantino. Projekt, przy którym artystka współpracowała z legendarnym montażystą Walterem Murchem, pokazany będzie w NeueHouse (23.11) i towarzyszy wystawie Agnieszki Kurant w Sculpture Center.
Udział w wydarzeniach Performy jest także doskonałą okazją do eksploracji miasta i jego historii. To tu od lat 50. i 60. XX wieku gromadzili się artyści z różnych dziedzin, tworząc z Nowego Jorku centrum międzynarodowej awangardy i radykalnego performansu. Oprócz prezentacji w największych współczesnych instytucjach sztuki, jak MoMA, Guggenheim Museum, New Museum czy Jewish Museum, imprezy biennale zaplanowano w nietypowych przestrzeniach, nowych lub historycznych – m.in. w łaźni tureckiej, jak także w alternatywnych miejscach sztuki (założonych przez kolektywy artystów), które to istnieją nieprzerwanie od początku lat 70. – jak słynne White Columns (pierwotnie 112 Greene Street) lub The Kitchen.
W barze Biba na Brooklynie (1-21.11) Paweł Althamer zaprosi do współpracy mieszkańców oraz innych artystów, m.in. Romana Stańczaka. Lokal znajduje się nad brzegiem East River i prowadzony jest przez Polaka.
"Powstanie duża rzeźba przed klubem, nad rzeką; będą warsztaty z udziałem synów artysty – Brunona, który jest rzeźbiarzem oraz Szymona, który jest szefem kuchni. Także akcje i spotkania, m.in. z udziałem Noah Fishera z Occupy Museums Movement – mówi w rozmowie z culture.pl Aleksandra Urbańska z Fundacji Galerii Foksal. – Ze względu na performatywny aspekt pracy Pawła Althamera nie można dokładnie powiedzieć, jaki będzie rezultat" – dodaje.
W całkowicie nowym miejscu na mapie Nowego Jorku – w Galerii Fridman (2-3, 5-7.11) odbędzie się instalacja z muzyką na żywo "Tribute to Errors and Leftovers (Hołd dla błędów i wypaczeń)" autorstwa Konrada Smoleńskiego, który w tym roku reprezentuje Polskę na Biennale w Wenecji, oraz malarza Radka Szlagi. Dwójka artystów do projektu o doświadczeniu podróży pomiędzy ojczyzną i ziemią obiecaną zaprosiła także perkusistę Daniela Szweda i amerykańskiego muzyka noise’owego Deana Spunta z zespołu indie rockowego No Age.
Na słynnym placu Times Square odbędzie się seria czterech akcji "The Market of Toys" (8-9.11) przygotowana specjalnie na Performę przez Akademię Ruchu – jedną z pierwszych grup artystycznych w Polsce, która w latach 70. przeprowadzała działania w przestrzeni miasta. Na okolicznych nośnikach reklamowych pojawią się także filmy z tych akcji. Praca "Chińska lekcja" (6.11) zostanie z kolei zaprezentowana w sali teatralnej uniwersytetu nowojorskiego (CUNY). To szereg niepowiązanych ze sobą intencjonalnie performansów, których cechą wspólną jest jedność formalna.
Akademia Ruchu przygotuje gazetę, która wydrukowana w kilku tysiącach egzemplarzy będzie dystrybuowana w czasie biennale. Znajdzie się w niej wystawa o Akademii Ruchu – materiały fotograficzne, opisy działań, komentarze i teksty o performatyce miejskiej autorstwa m.in. Andy Rottenberg, Ryszarda Kluszczyńskiego, Łukasza Rondudy oraz Davida Crowleya – powiedział culture.pl Wojciech Krukowski, założyciel Akademii Ruchu.
Kwatera główna biennale znajdzie się w tzw. Performa Hub przy Crosby Street, które zaprojektowało Studio Miessen. To centrum spotkań i informacji oraz księgarnia funkcjonować będzie także jako miejsce wykładów i prezentacji, projekcji i paneli dyskusyjnych przygotowanych przez Instytut Performa – platformę do badań, poszukiwań i prezentacji idei wokół współczesnego performansu. Artyści, kuratorzy i pisarze poruszą tematy związane z tegorocznym biennale – Obywatelstwo, Głos i Surrealizm. M.in. odbędzie się tam retrospektywa wizualna Akademii Ruchu połączona z wykładem Joanny Warszy (7.11) o sztuce w przestrzeni miasta w postkomunistycznej Polsce oraz program projekcji i performansów przygotowany przez kuratorkę Joannę Zielińską z Cricoteki (20.11), poświęcony pracy Tadeusza Kantora i jego wpływowi na współczesnych artystów – "Can objects perform?".
W Performa Hub będzie miał miejsce także specjalny wieczór z Karolem Radziszewskim, w czasie którego odbędą się pokazy slajdów i filmu dokumentalnego "Kisieland", połączone z czytaniem i dyskusją (7.11). Dokument jest zapisem spotkania artysty z Ryszardem Kisielem, twórcą "Filo" – pierwszego gejowskiego zina wydawanego w Europie Środkowej. Osią filmu jest nieznane wcześniej archiwum zdjęć powstałych w reakcji na milicyjną akcję "Hiacynt", polegającą na zbieraniu przez SB materiałów o polskich homoseksualistach (1985-86).
Od początku istnienia Biennale Performa (2004) jego ambicją jest analiza przełomowej roli performansu w historii sztuki XX wieku, jak również zachęcanie do eksperymentów w XXI wieku.
"Mamy w tym roku ekscytujący zbiór nowych prac pokazujących, że coraz więcej artystów wizualnych traktuje performans jako ważne medium dla wyrażenia swoich idei i że instytucje kulturalne doceniają teraz performans, ponieważ są atrakcyjne dla publiczności i niosą swój oryginalny przekaz o współczesności" – podsumowała na konferencji prasowej RoseLee Goldberg.
Partnerzy polskich prezentacji: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku, CSW Zamek Ujazdowski, Fundacja Sztuka i Współczesność, Cricoteka, Fundacja Galerii Foksal, neugerriemschneider gallery, Tilton Gallery, The Martin E. Segal Theatre Center w The Graduate Center CUNY, Sculpture Center, Moynihan Station, Storefront for Art and Architecture
New Visual Art Performance Biennial
Performa 13, Nowy Jork
1-24.11.2013,
Kuratorka: RoseLee Goldberg
Źródła: Performa, materiały artystów oraz własne
Autorka: Agnieszka Sural, 17.10.2013