W 19 salach Martin-Gropius-Bau zaprezentowanych zostanie około 700 obiektów historycznych oraz współczesnych – w tym 250 dzieł malarstwa, 30 rzeźb, 60 starodruków, 80 rękopisów i 60 grafik. Ponadto pokazanych zostanie ponad 60 dokumentów, 100 obiektów rzemiosła artystycznego, 150 fotografii, materiały filmowe oraz książki. Będzie można również usłyszeć nagrania muzyczne, między innymi Arnolda Schönberga, J.F. Telemanna oraz J.S. Bacha.
"Koncepcja wystawy ewoluowała, bo ogólna wiedza, którą wynieśliśmy ze szkoły na temat relacji polsko-niemieckich, jest dość uboga i nie obejmuje bogactwa wątków, które w istocie ten okres tysiąclecia wypełniały. Moim zadaniem było znaleźć te wątki i spróbować je ulokować w fizycznej przestrzeni Martin-Gropius-Bau, tak aby przechodząc z sali do sali można było snuć opowieść" " - mówiła na konferencji prasowej w Warszawie Anda Rottenberg, kuratorka projektu.
Szczególną atrakcją będzie prezentacja monumentalnego dzieła Jana Matejki "Hołd pruski" z Muzeum Narodowego w Krakowie. Obok znajdą się prace Wita Stwosza, mało znane w Niemczech malarstwo gdańskie czy obrazy szkoły monachijskiej skupionej wokół Józefa Brandta. O historii II wojny światowej opowiadać będą instalacje malarskie Józefa Szajny oraz obrazy Andrzeja Wróblewskiego. Z kolei fragment poświęcony przyszłości oddany został w ręce Gregora Schneidera oraz Piotra Uklańskiego, którzy przygotowują prace specjalnie na wystawe. Na spojrzenie w przyszłość odważą się również współcześni artyści w pracach wykonanych specjalnie na zlecenie Martin-Gropius-Bau.
Ekspozycję otwiera sala poświęcona św. Wojciechowi i Rychezie, która poślubiła Mieszka II, późniejszego króla i tym samym w roku 1025 została królową Polski.
"Zaczynamy od (...) św. Wojciecha, ponieważ to symboliczna postać pierwszego wspólnego świętego, którego działalność i śmierć stała się powodem słynnego zjazdu gnieźnieńskiego" - zauważyła Rottenberg.
Biskup został zamordowany w 997 roku podczas misji w Prusach, jego ciało - sprowadzone przez Bolesława Chrobrego - spoczęło w Gnieźnie. Cesarz Otto III znajdował się pod wielkim wpływem męczennika i wkrótce po jego zamordowaniu wyruszył z Rzymu do Gniezna. Tam w marcu 1000 roku młody cesarz i polski władca Bolesław zawarli przymierze polityczno-militarne. Do postaci świętego nawiązuje na wystawie m.in. dzieło Mirosława Bałki "Św. Wojciech".
Rottenberg zwróciła uwagę, że poszczególne wątki wystawy opowiadane są poprzez postaci łączące nasze kultury.
"Taką postacią jest św. Jadwiga Śląska, która była żoną Henryka Brodatego, a on z kolei zakładał pierwsze miasta śląskie na prawie magdeburskim. Wspólną postacią dla obu kultur jest Wit Stwosz, Mikołaj Kopernik, (...) księżna Jadwiga Jagiellonka, która poślubiła bawarskiego księcia z Landshut Jerzego Bogatego. Wesele w Landshut przeszło do historii jako jedno z największych tego rodzaju uroczystości w średniowiecznej Europie" - mówiła Rottenberg.
Wydarzeniem dla miłośników sztuki średniowiecznej będzie możliwość obejrzenia na wystawie wszystkich dziesięciu zachowanych kompozycji rytowniczych i wszystkich znanych rysunków Wita Stwosza. W Martin-Gropius-Bau pokazane zostaną rzeźby zarówno z krakowskiego, jak i norymberskiego okresu twórczego Stwosza. Będzie można obejrzeć m.in. dwie grupy figur oraz szkic projektowy Ołtarza Bamberskiego.
Twórczość urodzonego w Toruniu astronoma, Mikołaja Kopernika, pokazana zostanie poprzez rękopisy i dokumenty, pierwsze wydanie jego głównego dzieła "De Revolutionibus Orbium Coelestium" z 1543 roku oraz księgi z zakresu astronomii i medycyny pochodzące z jego prywatnej biblioteki.
W centralnym punkcie Martin-Gropius-Bau, na zadaszonym dziedzińcu, ukazane zostaną dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach oraz bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku, gdy Zakon zwyciężony został przez wojska polsko-litewskie.
Wśród wybitnych dzieł sztuki zgromadzonych na wystawie podziwiać można m.in. portret margrabiego Albrechta Hohenzollerna, dzieło Lucasa Cranacha Starszego z roku 1528.
W kolejnych salach pokazana zostanie historia XX wieku aż po współczesność. Ukazane zostaną m.in. poprzez projekcję filmu "Kanał" Andrzeja Wajdy lata wojenne 1939-45. Jest także część poświęcona historii lat osiemdziesiątych i polskiemu ruchowi Solidarności. Komentarz do różnych wątków wystawy stanowią dzieła artystów współczesnych, m.in. Mirosława Bałki, Edwarda Dwurnika, Jochena Gerza, Anselma Kiefera, Gerharda Richtera, Wilhelma Sasnala, Gregora Schneidera, Guenthera Ueckera, Piotra Uklańskiego, Luca Tuymansa i Krzysztofa Wodiczki.
"Ta wystawa to jedno z najważniejszych wydarzeń programu kulturalnego polskiej prezydencji i niezwykle skomplikowane przedsięwzięcie. Idea zorganizowania ekspozycji zrodziła się w roku 2005, a dopiero 2 lata temu rozpoczęły się przygotowania do niej. (...) Wystawa, chociaż opowiada o tysiącu lat sąsiedztwa, czasem bardzo trudnych, nie jest de facto podręcznikiem historii, opowiada o tych relacjach z punktu widzenia artystów" - oceniła wiceminister kultury Monika Smoleń.
Wypożyczone na wystawę eksponaty zostały udostępnione przez ponad 200 muzeów i kolekcji, m.in. z Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, British Museum w Londynie, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu oraz Biblioteki Watykańskiej.
Ekspozycję zorganizowały wspólnie Zamek Królewski w Warszawie i Martin-Gropius-Bau w Berlinie.
Kurator: polska historyczka sztuki Anda Rottenberg, wieloletnia dyrektorka Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie, autorka wielu wystaw o międzynarodowym znaczeniu.
Czas: 21 września 2011 - 9 stycznia 2012.
Miejsce: Martin-Gropius-Bau, Berlin.
Organizator: Berliner Festspiele. Projekt realizowany przez Zamek Królewski w Warszawie oraz Martin-Gropius-Bau w Berlinie.
Źródło: informacja własna, PAP.