"Noli me tangere", po 1560, nieznany rzeźbiarz działający w Mechelen, alabaster rzeźbiony, polichromowany i złocony, 24,2 x 14,6 cm, wł. Muzeum Narodowe w Gdańsku, fot. R. Rzeczkowski
Wystawa w gdańskim Muzeum Narodowym ukazuje niezwykłe właściwości alabastru - jego barwę, miękkość, delikatność, przepuszczalność światła - które przez wieki inspirowały artystów.
Ekspozycję otwiera prezentacja wyjątkowych cech tego kamienia, które uczyniły go czymś więcej tylko drobnokrystaliczną odmianą gipsu. Alabaster był także ceniony jako tańszy i łatwiejszy w obróbce, a równie efektowny zamiennik marmuru, trudno dostępnego w Europie zaalpejskiej. Także wiele rzeźb drewnianych pokrywano jasną polichromią i złoceniami, co naśladować miało alabaster.
Główną część wystawy "Materia światła i ciała" stanowią dzieła powstałe w XVI i XVII wieku w Mechelen i Antwerpii (Belgia). Na ten czas przypadł szczyt popularności alabastru, który w warsztatach rzeźbiarskich południowych Niderlandów stosowany był na skalę niespotykaną nigdy przedtem, ani nigdy potem. Reliefy ze skarbca klasztoru paulinów na Jasnej Górze, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie czy Muzeum Narodowego w Gdańsku są typowymi przykładami twórczości warsztatów z Mechelen. Można w tym wypadku mówić o fenomenie rzeźby alabastrowej, która, produkowana z myślą o jak najszerszym gronie odbiorców, eksportowana była wręcz masowo. Stąd w zbiorach polskich instytucji kościelnych i muzealnych południowoniderlandzka rzeźba alabastrowa reprezentowana jest dość licznie (m.in. w klasztorze dominikanów w Krakowie, w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu, w Muzeach Narodowych w Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu). Wiele obiektów zaprezentowanych na wystawie nie było wcześniej eksponowanych, inne ukazane zostały w zupełnie nowej odsłonie - po pełnej konserwacji.
Prawdziwym rarytasem na wystawie są dzieła wypożyczone z Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (Królewskich Muzeów Sztuki i Historii) w Brukseli oraz Rijksmusuem w Amsterdamie, nigdy wcześniej nie pokazywane w Polsce. Uzupełnienie ekspozycji stanowią także dzieła ze Skulpturensammlung w Berlinie.
Alabaster ceniony był nie tylko w czasie wskazanym w tytule wystawy. Jego siła oddziaływania rozciąga się od starożytności aż po dzień dzisiejszy. Dlatego dzieła warsztatów niderlandzkich skonfrontowano w Gdańsku ze średniowiecznymi rzeźbami z Anglii, z późniejszymi pracami rzeźbiarzy niderlandzkich czynnych w Polsce lub artystów miejscowych inspirujących się importami, a także z zabytkami wykonanymi we Włoszech. W sumie "Materia światła i ciała" obejmuje 75 obiektów z 21 instytucji.
Wystawie towarzyszy katalog dzieł omawiający eksponowane dzieła oraz mapka ze wskazaniem najważniejszych zachowanych zabytków alabastrowych w gdańskich kościołach.
W czasie jej trwania zaplanowano cztery wykłady tematyczne dla dorosłych oraz zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży szkolnej. Przewidziane są także warsztaty dla osób niewidomych i niedowidzących, dla których wykonano etykiety w alfabecie Braille'a, opisy w systemie audiodeskrypcji oraz tyflograficzną mapę wybranych obiektów służącą do poznania dzieł sztuki za pomocą dotyku.
Wystawa przygotowana przez Muzeum Narodowe w Gdańsku we współpracy z Les Musées royaux d'Art et d'Histoire w Brukseli, Rijksmusuem w Amsterdamie, Skulpturensammlung w Berlinie.
Więcej informacji na stronie: www.alabaster-wystawa.pl.
Wernisaż: 15 listopada 2011, godz. 17:00.
Wystawa czynna do 15 marca 2012.
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Oddział Zielona Brama
ul. Długi Targ 24, 80-828 Gdańsk
tel./fax +48 058 307 59 12
e-mail: zielona.brama@muzeum.narodowe.gda.pl
Źródło: informacje prasowe