Julita Wójcik "Falowiec, czyli portret optymistycznej utopii", 2005, mat. organizatorów
Międzynarodowy Festiwal Sztuk Wizualnych Alternativa odbywa się po raz trzeci na terenach byłej Stoczni Gdańskiej. Tegoroczna edycja podejmuje temat przyszłości i planowania miasta.
Alternativa to festiwal, w czasie którego podejmowane są próby znalezienia nowych dróg dla sztuki i jej roli społecznej. Został zainicjowany w 2010 r. przez Instytut Sztuki Wyspa na dawnych terenach Stoczni Gdańskiej. Jego program składa się z międzynarodowych wystaw sztuki, wydarzeń artystycznych, publikacji oraz spotkań. Idea festiwalu nawiązuje do tradycji politycznych Gdańska, a także do nowych zjawisk w sztuce, które zaczęły pojawiać się w mieście w pierwszej połowie lat 80. XX wieku. Ich cechami charakterystycznymi były działanie wobec politycznego, historycznego i miejskiego kontekstu, samoorganizacja, niezależność oraz odkrywanie nieznanych przestrzeni miasta – Wyspy Spichrzów, później Dolnego Miasta, a obecnie terenów postoczniowych.
Jakub Szczęsny, "Dom Kereta", 2012, makieta, fot. materiały prasowe organizatora
W ramach tegorocznej Alternativy odbędzie się wystawa "Do jutra! Ideologie przestrzeni miasta i taktyki jego zamieszkania". Jest ona wynikiem współpracy pomiędzy Instytutem Sztuki Wyspa, Instytutem Historii Sztuki UG, Katedrą Urbanistyki PG oraz innymi instytucjami kulturalnymi i naukowymi Gdańska, jak również artystami, którzy dokonają krytycznej analizy, artystycznej transformacji i interpretacji planów miejskich oraz makiet budynków i niezrealizowanych planów urbanistycznych.
Do udziału zaproszono kilkunastu zagranicznych artystów, jak Johanna Billing, Anouk De Clercq czy Cora Piantoni oraz twórcy z Polski. Mirosław Bałka zaprezentuje nową pracę "Transplantacja" (2013) w przestrzeni Stoczni Gdańskiej – niegdyś części modernistycznego mitu produktywności i industrializacji. W miejsce urwanych, skorodowanych lub ukradzionych rur na budynkach stoczniowych Bałka zamontuje ich plexiglasowe zamienniki.
Zbigniew Libera pokaże fotografię "Lekcja historii" (2012), na której mężczyźni na koniach – niczym Jeźdźcy Apokalipsy – przedstawieni są na tle opuszczonego, zarośniętego krajobrazu. Zdjęcie zrobiono w zachodniopomorskim miasteczku Borne Sulinowo, gdzie przez blisko pół wieku znajdowała się baza wojskowa armii czerwonej. Na wystawie znajdą się również: makieta najwęższego budynku świata "Domu Kereta" (2012) Jakuba Szczęsnego oraz najdłuższy blok mieszkalny w Polsce – wydziergany przez Julitę Wójcik "Falowiec, czyli portret optymistycznej utopii" (2005).
Wystawa będzie służyć grupom aktywistycznym, kołom naukowym, uczelniom i mieszkańcom jako miejsce debaty, wykładów, warsztatów i dyskusji, a także projektów edukacyjnych. W projekt włączą się mieszkańcy, uczniowie, studenci, turyści oraz instytucje i organizacje, które podzielają troskę o przyszłość i spójność tkanki miejskiej Gdańska.
"Przebudowa miasta to całkowita przebudowa rzeczywistości, przestrzeni przebywania, polityki, spotkania, odpoczywania czy zdobywania wiedzy. Gdańsk od zawsze był obiektem zrealizowanych i niezrealizowanych planów modernizacyjnych, które odzwierciedlały gwałtowne niekiedy zmiany polityczne. Ten specyficzny case study jest więc dla nas okazją do zapoczątkowania szerokiej dyskusji na temat tego, co to znaczy zmienić miasto" – mówi dyrektor artystyczna Alternativa 2013 Aneta Szyłak.
Myślenie o przyszłości miasta wpływa na wszystkie aspekty naszego życia – zamieszkanie, sposoby spotkania, życie polityczne, zdobywanie wiedzy. Zespół kuratorski podejmie zadanie połączenia narzędzi sztuki współczesnej, architektury, urbanistyki i nauk historycznych, wiedzy praktycznej i teoretycznej, aby rozpocząć wraz z mieszkańcami rozmowę o tym, co oznacza planowanie miasta. Punktem wyjścia i obiektem studiów będzie miasto Gdańsk, ale bez ograniczania się do niego, zapowiadają organizatorzy.
Johanna Billing, "Gdzie ona zmierza", 2001, fot. materiały prasowe organizatora
Postawienie w centrum zagadnienia miasta – obiektu zrealizowanych i niezrealizowanych planów modernizacyjnych – związane jest z sytuacją, gdy w globalnej skali następują istotne modyfikacje przestrzeni miast wywołane przemieszczaniem się kapitału, migracją ludności, redefinicją pojęcia i miejsca pracy oraz zmianą funkcji miast. Jest to również przypadkiem Gdańska i dzielnicy Młode Miasto mającej powstać na dawnych terenach Stoczni. Prezentacja "Do jutra!" w ramach Alternativa 2013 to wystawa z widokiem na budowę ulicy Nowa Wałowa. To tu można się przyglądać nowemu przyszłemu centrum oraz ideom jego zamieszkania.
W ramach programu edukacyjnego Alternativa 2013 zaplanowano: oprowadzanie kuratorskie, spotkania przy wybranych obiektach wystawowych, wykłady edukacyjne, dyskusje panelowe, wycieczki edukacyjne, warsztaty edukacyjne dla młodzieży szkolnej, warsztaty edukacyjne dla 60+ oraz projekcje filmowe.
Anders Bojen i Kristoffer Ørum, "Subiektywna Historia Gdańska", 2013, fot. materiały prasowe organizatora
Trzon zespołu Alternativa 2013 tworzą: Aneta Szyłak (dyrektor artystyczna), Solvita Krese (kuratorka), Jacek Friedrich (opieka naukowa), Maksymilian Bochenek (kurator i główny producent) oraz Hubert Bilewicz (kurator programu edukacyjnego), a także grono doradców i konsultantów merytorycznych.
Alternativa 2013
24.05-6.10.2013
Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk
Dyrektor artystyczna: Aneta Szyłak
Otwarcie: 24.05.2013
Źródła: Instytut Sztuki Wyspa, Dom Kereta, kultura.onet.pl, materiały własne
Autorka: Agnieszka Sural, 20.05.2013