W czasie wojny brał udział w Powstaniu Warszawskim, był dowódcą drużyny w Szarych Szeregach i żołnierzem Armii Krajowej. Po wojnie studiował historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. W 1955 roku ukończył Wydział Reżyserii w PWSFTviT w Łodzi (dyplom 1959). Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. Tam realizował filmy dokumentalne, z których wiele nagrodzono w kraju i za granicą. Dopiero w 1969 zadebiutował jako reżyser filmu fabularnego. Jest scenarzystą lub współscenarzystą wszystkich swoich filmów.
W 1969 otrzymał nagrodę indywidualną II stopnia Ministra Kultury i Sztuki, a w roku 1976 odznaczono go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2007 roku otrzymał Nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich za wybitne osiągnięcia artystyczne.
W dokumentalnych filmach Ślesickiego człowiek ukazywał się w najściślejszym powiązaniu z przyrodą. Była ona naturalnym środowiskiem człowieka, w którym kształtował on swój los i osobowość. Reżyser debiutował w 1956 roku - przełomowym dla polskiego dokumentu, kiedy po krytycznej ocenie dotychczasowej twórczości i jej funkcji propagandowo - informacyjnych, uznano artystyczną suwerenność dokumentu. Tak pisała o twórczości reżysera Danuta Karcz ("Kino" 1967 nr 5):
Ślesicki jest przede wszystkim poetą ekranu. Jego duchowym ojcem jest Robert J. Flaherty (reżyser, który wraz z Basilem Wrightem stworzył w latach trzydziestych angielską szkołę poetyckiego dokumentu). Rejestracja rzeczywistości w nurcie poetyckim wiąże się zawsze ściśle z wizją autora, element narracyjny podporządkowany jest czynnikom emocjonalnym, a występująca często inscenizacja w żadnym wypadku nie służy naginaniu obrazu świata do intelektualnych apriorycznie przyjętych kategorii. Istotą poezji filmowej jest ruch i rytm - główny organizator przeżyć emocjonalnych oraz przemyślana, piękna plastycznie kompozycja kadru.
W 1968 roku Ślesicki zrealizował swój pierwszy film fabularny Ruchome piaski. Reżyser mówił ("Kino" 1970 nr 11):
Myślę, że dla nas - dokumentalistów - doświadczenie fabularne jest nieuchronną koniecznością. Oznacza ono przejście do filmu, który by stanowił poszerzenie naszego nawyku czerpania z rzeczywistości o środki filmu fabularnego.
Tak jak w dokumentach, również w zrealizowanych przez Ślesickiego filmach fabularnych przyroda pełni niepoślednią rolę. W "Ruchomych piaskach" jest ona świadkiem i towarzyszem wakacyjnej przygody bohaterów. W filmie "Śpiewy po rosie" reżyser wprowadza nas w świat powstały w wyniku koegzystencji człowieka i przyrody. Serial "Lato leśnych ludzi" jest także okazją do ukazania dzikiej, nieskażonej przyrody i wielkiego bogactwa polskiej fauny i flory. Walorem filmu są znakomite zdjęcia Puszczy Augustowskiej.
Sławę przyniosło Ślesickiemu wyreżyserowanie dwuczęściowego filmu wg prozy Henryka Sienkiewicza "W pustyni i w puszczy" (film obejrzało w Polsce ponad 30 milionów widzów), jednak żywiołem tego reżysera pozostał film dokumentalny. W jednym z ostatnich wywiadów (1999) - jak wspomina Tadeusz Sobolewski w Magazynie Filmowym SFP 2009 nr 01-
reżyser przyznawał, że żałuje przejścia do filmu fabularnego 'mimo wszystkich korzyści'. Przede wszystkim był dokumentalistą i miał w tej dziedzinie własne, niepowtarzalne miejsce. Temperament kierował go w stronę subiektywnych, impresyjnych opowieści dokumentalnych, opowiadających samym obrazem i nasyconych afirmacją życia z całym jego trudem i surowością.
Na łamach książki "Chełmska 21" reżyser tak się wypowiada na temat swojej twórczości: "Uważam siebie za dość chłonnego obserwatora - ciśnienie osobistych fascynacji rodziło konieczność spowiedzi, podzielenia się spostrzeżeniami."
Filmografia:
Etiudy filmowe:
- 1953 - Wczasy - Blagier
- 1955 - Jedzie tabor
Filmy fabularne:
- 1968 - "Ruchome piaski" (scenariusz: wspólnie z Kazimierzem Orłosiem). W czasie wakacji ojciec i syn przybywają motorówką na odludną plażę. Zagospodarowują się, łowią ryby. Pewnego dnia znajdują na wyspie płaczącą dziewczynę, którą złośliwie pozostawił tutaj brutalny towarzysz wycieczki. Otaczają dziewczynę opieką, a ojciec coraz bardziej zakochuje się w niej. Chłopiec czuje się zdradzony przez ojca. Na szczęście pojawia się poszukujący dziewczyny jej chłopak. Ojciec i syn znów pozostają sami. Kameralna historia rozgrywająca się wśród pięknie fotografowanej przyrody. Nagrody: 1969 - Nagroda INTERFILM na MFF w Edynburgu; 1971 - III nagroda na MFF w Kolombo (Sri Lanka, d. Cejlon).
- 1973 - "W pustyni i w puszczy" (scenariusz według powieści Henryka Sienkiewicza; film dwuczęściowy). Akcja filmu rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku w Afryce podczas powstania Mahdiego, muzułmańskiego przywódcy plemion Sudanu. Staś Tarkowski i Nel Rawlison - dzieci inżynierów pracujących przy budowie Kanału Sueskiego zostają porwane w odwecie za uwięzienie przez Anglików siostry Mahdiego. Mają zostać zakładnikami. Ojcowie organizują pościg, jednak zostaje on udaremniony przez burzę piaskową. Dzieciom udaje się uciec i wraz z dwójką czarnych niewolników wędrują, stając się uczestnikami dramatycznych wydarzeń. W końcu spotykają poszukujących ich ojców. Przygodowy film dla dzieci i młodzieży.
- 1973 - "W pustyni i w puszczy" (serial TV; 4 odcinki).
- 1979 - ..."Droga daleka przed nami".... Do obozu pracy w 1944 roku, po upadku Powstania Warszawskiego, trafia grupa polskich harcerzy. Wśród nich są bracia Piotr i Wojtek Zakrzewscy, którzy w nocy uciekają z obozu. Wędrują w stronę Warszawy, jednak w czasie obławy zostają schwytani przez gestapo. Chłopcy są przesłuchiwani i katowani. Na szczęście zbliża się koniec wojny i ludzie z miasteczka pośpiesznie ewakuują się. Piotrowi i Wojtkowi znów udaje się uciec. Tym razem docierają do Warszawy i znajdują swój zrujnowany dom, a obok niego mogiły rodziców. Poprzez dzieje dwóch braci poznajemy losy najmłodszych harcerzy walczących w "Szarych Szeregach". Nazywano ich "Zawiszakami". Wielu z nich po upadku powstania warszawskiego zostało zamkniętych w obozach jenieckich.
- 1982 - "Śpiewy po rosie". Do Studzienic, małej wsi leżącej na skraju Puszczy Augustowskiej wraca z więzienia Zdzich, miejscowy "Janosik". Ukrywa się w lesie i chce oczyścić się z ciążących na nim zarzutów. Zaprzyjaźnia się z Romankiem, synem Jadźki, której bronił przed atakami miejscowych, gdy kilka lat wcześniej zaszła w ciążę. Zdzich w końcu wychodzi z lasu, oświadcza się Jadźce i zostaje przyjęty. W tym czasie ginie od tajemniczej kuli gajowy. O zbrodnię oskarżają Zdzicha, jednak okoliczności sprawy przemawiają na jego korzyść. Wreszcie udaje się wykryć mordercę. Tak zarysowana sytuacja dramatyczna stała się dla reżysera okazją do przedstawienia socjologicznego i obyczajowego portretu mieszkańców wsi żyjących z flisactwa i rybołówstwa.
- 1984 - "Lato leśnych ludzi" (serial TV; scenariusz według powieści Marii Rodziewiczówny). Bohaterem serialu jest czternastoletni chłopiec z miasta, który przyjeżdża na wakacje do położonej w głębi lasu leśniczówki. Poznaje tu leśniczego, jego synów i ich przyjaciela, którzy początkowo wydają się chłopcu dziwni i budzą w nim strach. Później zaprzyjaźnia się z "leśnymi ludźmi", a przy okazji uczy się od nich wiele o przyrodzie i pomaga im: kontroluje miejsca lęgowe ptactwa, tropi rodzinę łosi, pomaga bobrom i sarence. Dzięki nowym przyjaciołom poznaje uroki polskiej przyrody, odkrywa nowe wartości i staje się prawdziwym miłośnikiem lasu. Powieść Rodziewiczówny została wydana w roku 1920, w filmie reżyser przeniósł akcję w czasy współczesne.
Filmy dokumentalne:
- 1956 - "Gdzie diabeł mówi dobranoc" (wspólnie z Kazimierzem Karabaszem)
- 1957 - "Ludzie z pustego obszaru" (wspólnie z Kazimierzem Karabaszem)
- 1957 - "W gromadzie ducha puszczy" (wspólnie z Włodzimierzem Pomianowskim)
- 1958 - "Opowieść o drodze"
- 1958 - "Spacer w Bieszczadach"
- 1959 - "Dzień bez słońca" (wspólnie z Kazimierzem Karabaszem)
- 1960 - "Wśród ludzi". Opowieść o ludzkim okrucieństwie ukazana poprzez losy psa. 1963 - Nagroda NRD-owskiej Ligi Przyjaźni między Narodami na MFFK w Oberhausen.
- 1961 - "Portret małego miasta"
- 1962 - "Ludzie i ryby"
- 1962 - "Płyną tratwy". Bohaterem filmu jest rozmiłowany w przyrodzie młody człowiek, mieszkaniec okolic Jezior Augustowskich. Chłopak jest orylem - pracuje przy spławianiu rzeką pni ściętych drzew. Poetycka opowieść o pracy i dorastaniu. Nagrody: 1962 - "Złoty Smok" na II OFFK w Krakowie; II nagroda w kategorii filmów artystycznych na MFFK w Buenos Aires; "Złoty Lew św. Marka" w kategorii filmów dokumentalnych na MFF w Wenecji; "Złota Kaczka" - nagroda czasopisma "Film".
- 1964 - "Dwudziesta pierwsza"
- 1964 - "Góra". Historia o współczesnej "Siłaczce" - nauczycielce, która uczy w szkole położonej wysoko w górach, codziennie pokonując kilkanaście kilometrów drogi. Nagrody: 1965 - Grand Prix na MFF Górskich w Trydencie (Włochy).
- 1964 - "Sugar Mill in Marocco" (film reklamowy).
- 1964 - "Zanim opadną liście". Film o życiu cygańskiego taboru wegetującego dziko, w warunkach pełnej swobody. Nagrody: 1964 - "Srebrny Lajkonik" na OFFK w Krakowie; Nagroda Główna w kategorii filmów artystycznych dla telewizji na MFF Artystycznych i o Sztuce w Bergamo; 1965 - Wyróżnienie na MFFD i Eksperymentalnych w Montevideo (Urugwaj); Nagroda NRD-owskiej Ligi Przyjaźni między Narodami na MFFK w Oberhausen; "Złota Kaczka" nagroda czytelników czasopisma "Film" za rok 1964; 1966 - Brązowy Medal na MFF Krótkometrażowych w Guadalajarze (Meksyk); Nagroda Główna na MFF w Cork (Irlandia); Wyróżnienie na MFF Poetyckiego w Rodez (Francja); 1982 - Nagroda Publiczności i Nagroda Studentów Etnografii UŁ na Przeglądzie Filmów Etnograficznych "Dorobek i Tradycja" w Łodzi.
- 1965 - "Chwila ciszy"
- 1965 - "Lato nad Bałtykiem"
- 1966 - "Dni miesiące lata..."
- 1966 - "Dzień na Jeziorach Mazurskich". Nagrody: 1967 - Nagroda Expo 67 za ekspresję i poetyckość na MFF Turystycznych w Mediolanie; "Srebrny Kompas" na FF Krajoznawczych i Turystycznych w Warszawie.
- 1966 - "Rodzina człowiecza". Film inspirowany ideą słynnej wystawy fotografii "Family of Man". Surowy opis jednego dnia z życia rodziny chłopskiej żyjącej na Pojezierzu Augustowskim. Rytm filmu wyznacza praca ludzi. Nagrody: 1967 - Wyróżnienie w kategorii filmów dokumentalnych i odznaczenie Cine Universitario del Uruguay dla najlepszego filmu konkursowego na MFFD i Eksperymentalnych w Montevideo; Dyplom Honorowy na MFF w Edynburgu; "Złota Kaczka" - nagroda "Filmu"; 1968 - Grand Prix na MFF Dokumentalnych i Eksperymentalnych w Cordobie (Hiszpania).
- 1967 - "Energia". Zapis wydarzeń z wielkiej budowy zapory w odległym zakątku Polski. Nagroda: 1967 - "Srebrny Gołąb" na MFF w Lipsku.
- 1970 - "Chyłe pola". Film o życiu nowosądeckich górali. Reżyser nakreślił sugestywne portrety ludzi związanych ze swoją ziemią, znoszących trudny los z godnością i spokojem.
Autor: Halina Olczak-Moraczewska, grudzień 2004; aktualizacja: wrzesień 2009.