Kształcił się w latach 1856-1861 w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Konstantego Hegla, następnie w Akademiach Sztuk Pięknych w Dreźnie i Monachium. Przebywał również w Paryżu studiując rzeźbę Jean-Baptiste Carpeaux. Od 1867 mieszkał głównie w Warszawie. W 1888 osiadł w Rzymie. Zajmował szereg zaszczytnych stanowisk, m.in. był członkiem Akademii w Bolonii, Florencji i Petersburgu. Swoje prace wystawiał w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (którego był członkiem), w Salonie Krywulta w Warszawie, Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Krakowie, w Paryżu i Berlinie.
Teodor Rygier był wybitnym przedstawicielem nurtu akademickiego w rzeźbie polskiej. Jakkolwiek wiele lat mieszkał poza ziemiami rodzinnymi, większość jego dorobku związana była z krajem. Wykonywał portrety, posągi, grupy figuralne rodzajowe i sakralne, nagrobki i pomniki. W swych pracach łączył historyzujące wzorce z tendencją do realistycznego, czasem wręcz naturalistycznego opracowania detalu. Ta realistyczna pasja widoczna jest w wymodelowanych przezeń portretach, takich jak np. Popiersie Kossaka z 1884, w którym z wielką pieczołowitością oddał zarówno fizjonomię malarza, jak i szczegóły ubioru, włączając ponadto do kompozycji przedmioty symbolizujące zasługi portretowanego (pędzle, księga, liście wawrzynu). Głośnymi dziełami artysty były również m.in.: Kopernik (przed 1887) przedstawiony w sposób naturalistyczny jako umierający w fotelu starzec oraz ukazana w tanecznym pas Bachantka (1882). Był ponadto autorem szeregu rzeźb zdobiących architekturę w Warszawie, Krakowie i Lwowie (m.in. trzy grupy dekorujące fasadę gmachu Sejmu Galicyjskiego we Lwowie, zatytułowane: Duch opiekuńczy Galicji, Praca i Oświata wykonane w latach 1880-1881).
Artysta brał udział w konkursach na pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie rozpisywanych w latach 1882-1888, zdobywając w końcu prawo do realizacji tego monumentu. Prace nad tym dziełem trwały długo, rzeźbiarz parokrotnie musiał uwzględniać zmiany sugerowane przez komitet budowy pomnika. Odsłonięty ostatecznie w 1898 monument, usytuowany na Rynku Głównym w Krakowie jest typowym przykładem kompozycji pomnikowej opartej na konwencji szeroko rozpowszechnionej w ostatniej ćwierci XIX wieku. Wyniesiony na piedestale posąg poety otaczają w dolnej partii alegoryczne figury - personifikacje Poezji, Nauki, Miłości i Sławy.
Podstawowa bibliografia:
- Kaczmarzyk Dariusz, "Rzeźba polska od XVI do początku XX wieku". Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1973
- Mikocka-Rachubowa Katarzyna, "Rzeźba polska XIX wieku. Od klasycyzmu do symbolizmu". Katalog zbiorów. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1993
- Melbechowska-Luty Aleksandra, Szubert Piotr, "Posągi i ludzie. Antologia tekstów o rzeźbie 1815-1889", t. I, Warszawa 1993
- Kwiatkowska Maria Irena, "Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku", Warszawa 1995
Autor: Piotr Szubert, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, luty 2002.