Niewiele wiadomo o Mistrzu Pawle. Od 1534 występuje w źródłach jako członek cechu stolarzy i snycerzy w Gdańsku. W tym samym roku otrzymał zamówienie na wykonanie rzeźbiarskiej dekoracji ławy Bractwa św. Krzysztofa w gdańskim Dworze Artusa. Wedle ksiąg bractwa, w których artysta określany jest mianem "bylde schneyder", miał on otrzymać za tę robotę honorarium w wysokości 80 florenów węgierskich. Suma ta z czasem wzrosła. Artysta ukończył prace w 1541. W 1542 to samo bractwo podpisało z Mistrzem Pawłem kontrakt na figurę swojego patrona - św. Krzysztofa, również przeznaczoną do Dworu Artusa. W 1546. artysta wykonał konsolę do tej rzeźby.
Prawdopodobne jest, iż Mistrz Paweł jest tożsamy z wymienianym w gdańskich źródłach w latach 1511-26 mieszkańcem ówczesnej Bredegasse - Pawłem Syme. Nie można wykluczyć także, iż artysta ten przez jakiś czas ok. roku 1520 mieszkał i pracował w Królewcu.
Potwierdzone źródłowo dzieła Mistrza Pawła dla Dworu Artusa zachowały się do dziś częściowo, m.in. trzy półkoliste ramy (tzw. rundele) z dekoracją groteskową, przeznaczone do obrazów innego artysty i umieszczone w zwieńczeniu brackiej ławy, cztery z trzynastu kapiteli pilastrów i półkolumienek oraz figura św. Krzysztofa. Inne, np. fryz figuralny (z przedstawieniem starotestamentalnym?) i cztery figury polskich władców, uległy zniszczeniu - część z nich w 1813, inne zaś w 1945.
Na podstawie podobieństw stylu przypisuje się Mistrzowi Pawłowi szereg dzieł rzeźbiarskich (zachowanych i zaginionych), znajdujących się głównie w Gdańsku, ale także w różnych miejscowościach dawnych Prus Królewskich i Książęcych. Do najważniejszych dzieł powstałych dla Gdańska należą: nadnaturalnej wielkości grupa Ukrzyżowania (krucyfiks oraz Maria i Jan Ewangelista) na belce tęczowej w kościele Mariackim - 1517, figury Salwatora oraz Matki Boskiej Bolesnej z kościoła Mariackiego (Maria - in situ, Chrystus - w Muzeum Okręgowym w Toruniu) - ok. 1520-1530 oraz reliefy Pokłonu Trzech Króli, Nawiedzenia i Narodzenia z nastawy ufundowanej przez cech stolarzy dla kościoła Św. Katarzyny (Gdańsk, Muzeum Narodowe) - ok. 1520-1530.
Mistrz Paweł rzeźbił w drewnie a jego dzieła wyróżnia bardzo wysoki poziom wykonawstwa. Operował on charakterystycznym kanonem postaci ludzkiej o wydłużonych proporcjach dolnej partii ciała wobec skróconych górnej. Jego formy są krągłe. Szaty pozostają w znacznym stopniu niezależne od budowy ciała oraz wykonywanych przez postaci gestów. Charakterystyczne jest opracowanie szat o fałdach biegnących równolegle, często koliście wywijających się, z zakończeniami pół w formie zaostrzonych języków. Zwraca uwagę, wyjątkowa na ziemiach dawnej Polski, monochromatyczność rzeźb z gdańskiego kościoła Św. Katarzyny.
Ten język form zdradza najsilniejsze związki z rzeźbą Południowych Niemiec (Bawaria i Szwabia), gdzie artysta mógł odebrać swe wykształcenie. Jak się wydaje, Mistrz Paweł mógł być także zapoznany z rzeźbą Dolnej Nadrenii i Niderlandów.
Twórczość Mistrza Pawła silnie oddziałała na gdańskie środowisko. Styl pokrewny jego dziełom reprezentuje szereg zachowanych rzeźb o wysokim poziomie wykonawstwa, m.in.: figura Marii z Dzieciątkiem, zapewne ze zwieńczenia ołtarza głównego kościoła Mariackiego (dziś w kaplicy pałacu w Waplewie koło Sztumu) - ok. 1516, grupa Ukrzyżowania w kościele Mariackim w Słupsku oraz krucyfiks w Grójcu (pod Warszawą). Podobieństwa do stylu Mistrza Pawła wykazywały (zaginione lub zniszczone od 1944) także rzeźby w miejscowościach położonych nieopodal Królewca, w dzisiejszym Obwodzie Kaliningradzkim, m.in. nastawa Św. Anny Samotrzeć w kościele we Frydlądzie (Friedland).
Autor: Paweł Freus, listopad 2007