Malarz i drzeworytnik żyjący w latach ok. 1434/37-1519, urodzony, czynny i zmarły w Norymberdze.
Syn malarza Valentina Wolgemuta (zm. około 1469/70). Pojawia się po raz pierwszy w aktach Norymbergii w 1471 roku. Rok później żeni się z Barbarą, wdową po wybitnym malarzu norymberskim Hansie Pleydenwurffie, w którego pracowni zapewne odebrał wykształcenie. Przejął warsztat po swym mistrzu; był też nauczycielem jego syna Wilhelma (zm. 1494). W 1500 roku, po śmierci żony zawarł kolejny związek małżeński. W 1503 wystąpił jako rzeczoznawca dzieła norymberskiego rzeźbiarza Adama Krafta oraz świadek w związku z finansową aferą dotyczącą Wita Stwosza.
Pierwszym udokumentowanym dziełem Wolgemuta jest poliptyk z 1479 roku w kościele Mariackim w Zwickau. W korpusie tej nastawy znajdują się figury Marii z Dzieciątkiem i czworga świętych, na malowanych dwóch parach skrzydeł zaś sceny z życia Marii (drugie otwarcie retabulum) i Pasji Chrystusa (pierwsze otwarcie). Wśród innych wiązanych z warsztatem Wolgemuta nastaw wymienić należy retabula: z około 1485-86 w kościele św. Wawrzyńca w Norymberdze, z 1486 w Friedenskirche tamże (tzw. Ołtarz Peringsdörfów), z lat przed 1495 w kościele Św. Jakuba w Straubing (pochodzące z norymberskiego kościoła Augustianów) oraz z lat 1507-1508 w kościele w Schwabach.
Wolgemut jest autorem licznych portretów mieszczan norymberskich oraz fundowanych przez nich dla kościołów Norymbergii obrazów wotywnych i epitafiów; także twórcą projektów witraży - na przykład dla kościoła św. Wawrzyńca.
Był czynny jako projektant drzeworytniczych ilustracji książek, m.in. zdobiących Kronikę świata (Weltchronik) Hartmanna Schedela wydaną w Norymberdze w 1493 roku.
W nielicznych, w pełni samodzielnie wykonanych obrazach Wolgemut zdradza upodobanie do wartości linearnych dominujących nad kolorem (przejawiających się między innymi w bogatym rysunku draperii o dekoracyjnym charakterze), pozostając w tym w zgodzie z tradycją malarstwa norymberskiego. Płynące z Niderlandów tendencje realistyczne w oddawaniu trójwymiarowości form i przestrzennych relacji między nimi pozostawały na uboczu zainteresowań Wolgemuta i znane mu były raczej za pośrednictwem dzieł importowanych, grafiki i twórczości niderlandyzujących malarzy frankońskich, na przykład Pleydenwurffa.
Wolgemut należy do grupy malarzy, którzy przeszczepili na grunt niemiecki gatunek samodzielnego portretu. Silnie oddziałał też na rozwój techniki drzeworytu poprzez jej zbliżenie do zasad rządzących malarstwem tablicowym.
Wolgemut prowadził duży warsztat pozwalający sprawnie realizować prestiżowe zlecenia. Miał wielu uczniów i współpracowników, którym powierzał wykonanie znacznych partii szeregu dzieł. Najwybitniejszym jego uczniem był Albrecht Dürer, którego styl oddziałał na późną twórczość nauczyciela. Pędzla Dürera jest jedyny znany portret Wolgemuta.
Autor: Paweł Freus, grudzień 2006.