Sama aktorka tak mówiła o swoich rolach:
Epizod to projekcja postaci bardzo skondensowanej, zwięzłej, ale zawsze pełnej. Pełny, żywy człowiek, chociaż rola epizodyczna. W niedużym fragmencie trzeba strzelić w dziesiątkę. (...) Aktor musi wejść w postać, zasmakować, cieszyć się nią. Stwarzam sobie jej życie wewnętrzne, wchłaniam je w siebie. Przeżywam ją jako 'ja', bo ma coś z mojego temperamentu, z mojej osobowości. (...) Epizod ani nie ogranicza aktora, ani w niczym mu nie ujmuje.
"Kino" 1998, nr 07/08
Aktorka nie dzieli ról na główne, epizodyczne lub drugoplanowe, jak stwierdziła ("Przekrój" 2004, nr 23-25):
Rola to rola. (...) Nie można więc grać byle jak. Epizod czemuś służy. I trzeba dać z siebie wszystko. Jeszcze bardziej niż w głównej roli.
Maciej Maniewski tak analizował aktorstwo Krystyny Feldman ("Film" 2004, nr 10):
"Sama nazywa siebie aktorką charakterystyczną, istotę charakterystyczności zaś upatruje w różnorodności. I rzeczywiście, odmienność jej filmowych wcieleń jest zadziwiająca: diametralnie różne typy i charaktery, epoki i środowiska, konwencje i gatunki. (...) Nawet w obrębie jednego typu potrafiła Krystyna Feldman wyraźnie różnicować postacie, obdarzając je oryginalnym, indywidualnym rysem. Tak było choćby z typem dewotki, który towarzyszył jej od filmowego debiutu w 1953 roku. Rólka okazała się na tyle sugestywna, że w pewnym (wcale nie krótkim) okresie stała się niemal wizytówką aktorki: zagrała dewotkę w 'Kaloszach szczęścia' Antoniego Bohdziewicza (1958), w 'Awanturze o Basię' Marii Kaniewskiej (1959), w 'Piekło i Niebo' Stanisława Różewicza (1966), w 'Czerwone i Złote' Stanisława Lenartowicza (1969). Każda z tych postaci była inna - raz uduchowiona, raz groźna, raz potulna, raz wyniosła, raz głupiutka, raz przemądrzała.
Chętnie obsadzano Krystynę Feldman w komediach, ponieważ zawsze miała poczucie humoru i nieodmiennie młodzieńczy temperament. Zagrała właścicielkę kotów w "Kryptonim Nektar" Leona Jeannota (1963), działaczkę "Naprzodu" w "Świętej wojnie" Juliana Dziedziny (1965), pielęgniarkę w Sublokatorze Janusza Majewskiego (1966), pannę Klarę w "Dzięciole" Jerzego Gruzy (1970). Maciej Maniewski pisał o jej warsztacie ("Film" 1989, nr 25):
Feldman przy użyciu wyważonych, choć mocnych, nieraz nadekspresyjnych środków wyrazu, wyprowadza swoją małą aktorską opowieść ponad rolę. Budzi przyjazne uczucia, mimo że najczęściej musi wcielać się w osoby o charakterze negatywnym lub co najmniej dwuznacznym. Można to zauważyć już w pierwszej ważnej filmowej roli, Heli Fabiańczykowej z 'Głosu z tamtego świata' Stanisława Różewicza (1962). Jest kobieciną prostą, wręcz prymitywną, obezwładnia skrajnym infantylizmem i naiwnością. Aktorka nie rezygnuje z żadnego atrybutu, w jaki wyposażyła swą bohaterkę, lecz stopniowo zmusza, by zobaczyć ją w innym świetle: jako kobietę bezwzględnie wykorzystywaną przez sprytną oszustkę. Nutą ciepłej ironii zabarwioną czarnym humorem i odrobiną sceptycyzmu nadaje oryginalny ton kreowanej postaci.
Tak naprawdę jednak film odkrył Krystynę Feldman dopiero w latach osiemdziesiątych. Ciekawe role zagrała u Radosława Piwowarskiego: w serialu Jan Serce (1981) - wścibską, choć pełną dobrej woli sąsiadkę Krukowskich w "Mgiełce", "Chłopakach" i "Raz kozie śmierć"; zdziwaczałą dewotkę, ciotkę "Ringa" w Yesterday (1984); rozmarzoną panią Krysię, strażniczkę w Fabryce Snów w Pociągu do Hollywood (1987).
U Andrzeja Barańskiego zagrała: agresywną, wiecznie pijaną Magotkę w Nad rzeką której nie ma (1991), żebraczkę Agatę w Dwóch księżycach (1993); towarzyszącą niczym cień swojej pani (Nina Andrycz) służącą Józefę w "Horrorze w Wesołych Bagniskach" (1995).
Dopiero w 2004 roku aktorka zagrała w filmie pierwszoplanową, i jak się potem okazało, swoją życiową rolę. Do tego wcieliła się w postać mężczyzny - Nikifora w filmie Krzysztofa Krauzego Mój Nikifor. To nie była jej pierwsza rola męska - poza debiutem teatralnym (w 1937), kiedy zagrała chłopca, była między innymi rola Kostka w "Poemacie pedagogicznym" wg Antona Makarenki, był Ciuciumkiewicz w "Domu otwartym" Michała Bałuckiego czy Prokurent w "Przemianie" wg Franza Kafki. Magdalena Łukaszewicz w "Newsweeku" pisała (2004, nr 39):
Gdy Krauze ogłosił, że rolę Nikifora zagra kobieta, nikt nie widział w tym niczego dziwnego. W końcu genialny prymitywista często mówił o sobie w rodzaju żeńskim. A poza tym przecież nie miała to być byle jaka aktorka, tylko Krystyna Feldman. (...) Aktorka przyznaje, że w kreacji malarza bardzo pomogły jej rysunki artysty, artykuły i książki na jego temat. - 'Poczułam, że go rozumiem, że chyba nawet byśmy się polubili. On miał pokrewną duszę do mojej' - mówiła. (...) Film opowiada o ostatnich ośmiu latach życie Nikifora - artysty uważanego za jednego z najwybitniejszych malarzy naiwnych na świecie.
A Kamil Rudziński tak skomentował wybór reżysera:
Wydaje się wręcz, że dla tego jednego pomysłu - obsadzenia Feldman w tak szczególnej roli - warto było ten film nakręcić. (...) Aktorka wchodzi w postać niezwykle głęboko, oglądając film zapomina się, że malarza gra kobieta, a porównanie jej wizerunku z zachowanymi fotografiami podkreśla doskonałość charakteryzacji.
"Kino" 2004, nr 10
Pozostałe ważniejsze role filmowe aktorki to między innymi: nauczycielka w filmie "Król Maciuś I" Wandy Jakubowskiej (1957); dozorczyni we Wspólnym pokoju Wojciecha J. Hasa (1960); swatka w Nafcie Stanisława Lenartowicza (1961); hrabina w "Godzinie pąsowej róży" Haliny Bielińskiej (1963); gosposia w "Yokmoku" Stanisława Możdżeńskiego (1963); Urzędniczka w "Przerwanym locie" Leonarda Buczkowskiego (1964); rajfurka w Lalce Wojciecha J. Hasa (1968); wiejska kobieta w Samotności we dwoje Stanisława Różewicza (1968); nauczycielka śpiewu w Abel twój brat Janusza Nasfetera (1970); sprzątaczka w Kłopotliwym gościu Jerzego Ziarnika (1971); staruszka w Palace Hotel Ewy Kruk (1977); Emilka w Zabiciu ciotki Grzegorza Królikiewicza (1984); Maryśka, matka Gorzelaka w Pogrzebie kartofla Jana Jakuba Kolskiego (1990); Kopciowa w Śmierci dziecioroba Wojciecha Nowaka (1990); archiwistka MSW w Człowieku Z... Konrada Szołajskiego (1993); ciotka żony w Łagodnej Mariusza Trelińskiego (1995); łuczniczka Wilhelmina Koroniecka w Złocie dezerterów Janusza Majewskiego (1998); babcia w To ja, złodziej Jacka Bromskiego (2000); wróżka w Starej Baśni Jerzego Hoffmana (2004); królowa Rozamunda w Ubu Król Piotra Szulkina (2003); babka Gambini w Dublerach Marcina Ziębińskiego (2005). Zagrała też Wandę, żonę Batylina w filmowej koprodukcji polsko-amerykańskiej Yurka Bogayewicza Edges of the Lord (Boże skrawki) (2001). W telewizji wystąpiła w roli Feigi u Konrada Swinarskiego w filmie tv Sędziowie. Tragedya (1974), a także wcieliła się w postać sędziny w "Otello z M-2" Juliana Dziedziny (1968).
Po raz pierwszy zagrała w serialu telewizyjnym w 1965 roku u Stanisława Barei w filmie "Kapitan Sowa na tropie" rolę Kwiecińskiej w noweli "Cichy pokoik" (4).
Największą popularność przyniosła jej rola babki Rozalii, teściowej Ferdynanda w serialu "Świat według Kiepskich" reżyserowanym przez Okiła Khamidowa. W latach 1999-2004 roku aktorka wystąpiła w 66 serialowych odcinkach. Maciej Maniewski tak ocenił tę rolę:
To wcielenie aktorki potraktować należy jako nie pozbawiony odrobiny szyderstwa (może złośliwości nawet) żart. Z pewnego stereotypu, z nas, z siebie samej wreszcie. "
Kino" 2004, nr 10
Pozostałe role w serialach to między innymi: kwiaciarka w odcinku "O kobiecie interesującej" i paniusia w odcinku "O twórczości najmłodszych" w "Klubie profesora Tutki" Andrzeja Kondratiuka (1968); sekretarka Reila w "Ściśle tajne" Janusza Morgensterna w Stawce większej niż życie (1968); dyrygent orkiestry w "Gdzie byłaś, czyli Szekspir" w Czterdziestolatku Jerzego Gruzy (1976); gospodyni Bednarskiego w odcinkach 1, 3, 4, 5, 7 w Na kłopoty... Bednarski Pawła Pitery (1986), Bocianicha w 1 i 5 odcinku w "Rzece kłamstwa" Jana Łomnickiego (1987); Annuszka w "Seansie czarnej magii", "Mistrzu", "Pożegnaniu" w Mistrzu i Małgorzacie Macieja Wojtyszki (1988); dyrektorka pensji w odcinku 3 w Panny i wdowy Janusza Zaorskiego (1991); Piekutowa, ciotka "Świrusa" w odcinku 17, 37 i 117 w "Złotopolskich" (1998-1999); Ukrainka w serialu Ogniem i mieczem Jerzego Hoffmana (2000); garderobiana Bronia w odcinkach 1-4 w serialu Garderoba damska Andrzeja Kotkowskiego (2001); pacjentka Maria Lach w Zagadkowej przypadłości Macieja Dejczera w "Na dobre i na złe" (2002); woźna, pani Genia w 16 odcinkach serialu "Plebania" (2003).
Aktorka zagrała też kilkanaście ról w spektaklach teatru telewizji. Między innymi Tatianę w Jesiennej nudzie Jerzego Antczaka (1962); siostrę przełożoną w Pułapce z mahoniu Czesława Staszewskiego (1973); Etty w Małej przechadzce pana Lovedaya Stanisława Zajączkowskiego (1976); Bridget w Cathlen, córka Houlihana Andrzeja Maja (1979). U Izabelli Cywińskiej zagrała: Tobaczyńską w Wysockim (1984), Warwarę w Słoniu (1987) i Lalę w Pensjonacie Paryż (1988).
Lata dziewięćdziesiąte to role: pielęgniarki w Siedmiu piętrach Andrzeja Barańskiego(1994); Cesi w Tośce Andrzeja Maleszki (1994); babki w Ciemno Janusza Majewskiego (1995); tytułowej postaci w Buni Olgi Lipińskiej (1997); Świętej Karaluszycy w Czarach motyla Jerzego Krysiaka (1997); Omy w Innych rozkoszach Rudolfa Zioło (1998).
O swoich rolach aktorka mówiła z dużą dozą dystansu i humoru:
Wiadomo było, że jak jakaś wściekła dewotka, wścibska sąsiadka, straszna nauczycielka jest potrzebna, to pod ręką jest Krystyna Feldman. Teraz troszkę się zmieniło, bo zeszło mi na zwariowane staruszki albo jakieś dobre ciocie, babcie...
Tadeusz Żukowski "Krystyna Feldman albo Festiwal Tysiąca i Jednego Epizodu"
Aktorka zajęła pierwsze miejsce w 12. edycji plebiscytu "Złota Piątka Telerzeczypospolitej" organizowanego przez gazetę "Rzeczpospolita" za rok 2004. W 2006 roku w Teatrze Nowym im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu powstał przejmujący spektakl "I to mi zostało..." na motywach opowieści biograficznej "Krystyna Feldman albo festiwal tysiąca i jednego epizodu". Monodram aktorki, która w kameralnej atmosferze, pięknie i prawdziwie opowiadała o sobie i jednocześnie o Polsce.
W 2007 roku spadkobiercy Krystyny Feldman odkryli rękopis powieści jej autorstwa "Światła, które nie gasną". Książka ukazała się w setną rocznicę urodzin aktorki w marcu 2016 roku. Jest to napisana piękną polszczyzną opowieść o teatrze od kulis. Bohaterami tej prozy są ludzie związani ze sceną, znakomicie podpatrzeni wnikliwym okiem aktorki.
Nagrody:
- 1949 - Nagroda aktorska za rolę Szurika w Bajce Michaiła Swietłowa na 1. festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Warszawie;
- 1955 - Odznaczenie - Srebrny Krzyż Zasługi;
- 1966 - Odznaka "Zasłużony Działacz Kutury";
- 1966 - Odznaka Honorowa Miasta Łodzi;
- 1974 - Odznaka "Zasłużony działacz Kultury";
- 1975 - "Bursztynowy Pierścień" dla najpopularniejszej aktorki przyznany przez T.P.S., U.W. i "Kurier Szczeciński";
- 1988 - Nagroda za rolę Lali w sztuce Narzeczony Beaty w Teatrze Nowym w Poznaniu na 28. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych;
- 1992 - Nagroda "Biały Bez" przyznawana przez "Express poranny" w Poznaniu;
- 1997 - "Złoty Wawrzyn Grzymały" przyznawany w Bydgoszczy;
- 2001 - Polska Nagroda Filmowa "Orzeł" w kategorii: najlepsza drugoplanowa rola kobieca w roku 2000; Nagroda honorowa - "Jańcio Wodnik" za całokształt twórczości na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej "Prowincjonalia 2001" we Wrześni;
- 2004 - Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą w filmie Mój Nikifor na FPFF w Gdyni;
- 2005 - Odznaczenie - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski; "Super Wiktor 2004"; Nagrody za rolę w filmie Mój Nikifor: Polska Nagroda Filmowa "Orzeł" w kategorii: najlepsza główna rola kobieca (za rok 2004); Nagroda za rolę kobiecą na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej "Prowincjonalia 2005"; "Złota Kaczka" (przyznawana przez pismo "Film") dla najlepszej aktorki (za rok 2004); "Kryształowy Glob" dla najlepszej aktorki na MFF w Karlovych Varach; Grand Prix na MFF "Stożary" w Kijowie; Nagroda za najlepszą rolę kobiecą na MFF w Valladolid; Nagroda dla najlepszej aktorki na MFF w Manili;
- 2006 - Nagroda za najlepszą rolę kobiecą (w filmie Mój Nikifor) na MFF w Pune (Indie); Nagroda aktorska za kreację malarza-prymitywisty Nikifora w filmie Mój Nikifor w reżyserii Krzysztofa Krauzego na 7. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Autorskich w Rabacie (Maroko); Nagroda za najlepszą rolę kobiecą, za rolę Nikifora w filmie Mój Nikifor w reżyserii Krzysztofa Krauzego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Zimbabwe; Nagroda Specjalna za główną rolę w filmie Mój Nikifor w reżyserii Krzysztofa Krauzego na 3. Europejskim Festiwalu Filmowym "Integracja i Ja" w Koszalinie;
- 2007 – Order Uśmiechu.
Autor: Halina Olczak-Moraczewska, marzec 2006; aktualizacja: styczeń 2007.
Aktualizacja: Monika Mokrzycka-Pokora, wrzesień 2009; jrk, kwiecień 2016.