Józef Koffler, fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Kompozytor, muzykolog, pedagog i publicysta. Urodzony 28 listopada 1896 w Stryju (Ukraina), zmarł prawdopodobnie w 1944 koło Krosna.
W latach 1910-14 uczył się w Gimnazjum w Stryju. Pobierał również prywatne lekcje harmonii, kontrapunktu i gry na fortepianie. Od 1914 do 1923 - z czteroletnią przerwą na służbę wojskową w latach 1916-20 - studiował na Uniwersytecie w Wiedniu. Początkowo uczęszczał na Wydział Prawa (1914-16), a w ramach zajęć uczelnianych także na ćwiczenia z harmonii i kompozycji do Hermanna Grädenera. Po zimowym semetrze II roku studiów przeniósł się na Wydział Filozoficzny, aby studiować muzykologię (1916, 1920-23). Jego wykładowcami byli m.in. Guido Adler, Robert Lach, Wilhelm Fischer i Egon Wellesz. Równocześnie studiował dyrygenturę u Felixa Weingartnera i Josepha Kaisera. W 1923 uzyskał tytuł doktora z zakresu muzykologii, przedstawiając pracę doktorską "Über orchestrale Koloristik in den symphonischen Werken von Felix Mendelssohn-Bartholdy". Po ukończeniu studiów przebywał jeszcze w Wiedniu do lata 1924. W okresie tym pracował jako korepetytor śpiewu i dyrygent chóralny w Burgtheater. Wówczas poznał Albana Berga.
Po powrocie do Polski Józef Koffler zamieszkał na stałe we Lwowie. W latach 1924-41 nauczał harmonii, form muzycznych, instrumentacji i kompozycji (od 1928 jako profesor harmonii i kompozycji atonalnej) w Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego. Jego uczniami byli m.in. Roman Haubenstock-Ramati, Czesław Halski i Jakub Mund. Od 1929 datuje się jego korespondencja z Arnoldem Schönbergiem. Dwa lata później - w 1931 - został członkiem Zarządu Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich w Warszawie, a także działał w Zarządzie Związku Polskich Muzyków Pedagogów.
W latach trzydziestych jego utwory zostały docenione na forum międzynarodowym i uznane przez Międzynarodowe Towarzystwo Muzyki Współczesnej za reprezentatywne dla nowej muzyki. W 1931 Trio smyczkowe op. 10 (1928) otrzymało wyróżnienie i było wykonane w ramach IX Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Oksfordzie, w 1933 wyróżniono i przeznaczono do wykonania na XI Festiwalu w Amsterdamie 15 Variations d'après une suite de 12 tons op. 9a na orkiestrę smyczkową (1931), a w 1938 zaprezentowano w Londynie podczas XVI Festiwalu Symfonię nr 3 op. 21 na instrumenty dęte i perkusję (ok. 1935).
W latach dwudziestych i trzydziestych obok kompozycji i pedagogiki Józef Koffler zajmował się także krytyką oraz publicystyką muzyczną. Od 1926 do 1939 był redaktorem naczelnym "Orkiestry", a w latach 1936-37 także "Echa". Jego artykuły o muzyce współczesnej ukazywały się również w takich pismach i gazetach, jak "Muzyk Wojskowy", "Kwartalnik Muzyczny", "Muzyka Współczesna" czy "Express Wieczorny".
Po wybuchu II wojny światowej w 1939 Józef Koffler objął katedrę kompozycji i został prorektorem nowoutworzonego we Lwowie - po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną - Państwowego Konserwatorium im. Mykoły Łysenki. Otrzymał również tytuł naukowy profesora, przyznany mu przez wyższą komisję atestacyjną w Moskwie i zaczął udzielać się czynnie w życiu muzycznym sowieckiego Lwowa. W 1939 wstąpił do Związku Kompozytorów Ukrainy Radzieckiej, gdzie pełnił funkcję sekretarza. W latach 1939-41 współorganizował wiele wydarzeń kulturalnych, m.in. w 1940 brał udział w organizacji koncertów w Kijowie w ramach wyjazdowej sesji Komitetu Organizacyjnego Związku Kompozytorów Radzieckich, zorganizował tam także "Dekadę Muzyki i Estrady Radzieckiej". W 1941 był współorganizatorem koncertu Radiokomitetu Ukraińskiego i koncertów z okazji II Zjazdu Kompozytorów Ukrainy Sowieckiej.
W 1941, kiedy niemieckie wojsko wkroczyło do Lwowa, Józef Koffler wraz z żoną i synem został wywieziony do getta w Wieliczce. Dalsze jego losy i okoliczności śmierci nie są znane. Prawdopodobnie zmarł na początku 1944 w okolicach Krosna, gdzie ukrywał się po likwidacji wielickiego getta, rozstrzelany razem z rodziną przez hitlerowców.
Ważniejsze kompozycje:
- Pieśni na sopran i fortepian op. 1 (1917)
- Chanson slave na fortepian (przed 1918)
- Żydowskie pieśni ludowe na fortepian (ok. 1920)
- Salzburg! Salzburg!, pieśń z Siengspielu "Mozart" Juliusa Wilhelma i Paula Franka w opracowaniu na głos wysoki i fortepian (ok. 1923)
- Czterdzieści polskich pieśni ludowych op. 6 na fortepian (1925)
- Cztery polskie pieśni ludowe na sopran (tenor) i fortepian (1925)
- Musique de ballet op. 7 na fortepian (1926)
- Musique. Quasi una sonata op. 8 na fortepian (1927)
- Quinze variations d'après une suite de douze tons op. 9 pour piano (1927)
- Streichtrio op. 10 (1928)
- Symphonie nr 1 op. 11 na małą orkiestrę (1930)
- Sonatine op. 12 pour piano (1930)
- Quinze variations d'après une suite de douze tons op. 9A na orkiestrę smyczkową (1931)
- Die Liebe op. 14, kantata na głos, klarnet, altówkę i wiolonczelę (1931)
- Cztery utwory dla dzieci na fortepian (1931)
- Sonata na wiolonczelę i fortepian (ok. 1932)
- Concerto pour piano op. 13 (1932)
- Alles durch M. O. W. op. 15, balet w jednej odsłonie na dwa głosy solowe (sopran i baryton), chór mieszany, orkiestrę i zespół choreograficzny (1932)
- Symphonie nr 2 op. 17 na małą orkiestrę (1933)
- Kwartet smyczkowy op. 20 (1934)
- Kolędy polskie na chór mieszany (1934-36)
- Quatre poèmes op. 22 na głos i fortepian (1935)
- Variations sur une valse de johann strauss op. 23 na fortepian (1935)
- Symphonie nr 3 op. 21 na instrumenty dęte i perkusję (1935)
- Capriccio op. 18 na skrzypce i fortepian (ok. 1936)
- Suita polska op. 24 na małą orkiestrę (1936)
- Koncert skrzypcowy (ok. 1936)
- Mała suita według J. S. Bacha na orkiestrę (ok. 1937)
- Symphonie nr 4 op. 26 na wielką orkiestrę (1940)
- Szkice ukraińskie op. 27 na kwartet smyczkowy (przed 1941)
Opracowanie: Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, maj 2002.