Poeta, tłumacz i bajkopisarz. Urodził się ok. 1465 w Lublinie, zmarł po 1529.
Z pochodzenia mieszczanin. Możliwe, że studiował na Akademii Krakowskiej. Wiadomo, że pracował w charakterze pisarza dworskiego oraz lekarza na dworach starosty grodowego Jana Zielińskiego w Łukowie i Gotarda Bystrama w Rogoźnie na Pomorzu. Podobne funkcje pełnił również u Filipa Buonaccorsiego, zwanego Kallimachem - włoskiego humanisty i poety piszącego w języku łacińskim, który uciekł był z Rzymu do Polski na skutek nieudanego zamachu na życie papieża Pawła II w lutym 1468, bądź w rezultacie oskarżeń o wolnomyślicielstwo. Wiadomo również, że Biernat przyjął święcenia kapłańskie. Jest to nieco zaskakujące w świetle kilku jego wypowiedzi, które można uznać za antyklerykalne, czy w każdym razie za skierowane przeciw kościelnej hierarchii.
Biernat napisał modlitewnik prozą, zatytułowany "Raj duszny" (1513), wydany w krakowskiej drukarni Floriana Unglera, a będący jedną z pierwszych, jeśli nie w ogóle pierwszą książką drukowaną po polsku. Do roku 1547 wznawiano to dzieło jeszcze czterokrotnie, co bardzo dobrze świadczy o jego popularności. Biernat napisał także (czy raczej przetłumaczył z czeskiego tekstu Mikuláša Konáča) "Dialog Palinura z Charonem". Ten ostatni, mityczny przewoźnik dusz zmarłych, wypowiada we wzmiankowanym dziele "radykalne myśli o niecnym i niebezpiecznym, bo pełnym podstępu, zawiści, przewrotności i rozpusty życiu możnych" (Jerzy Ziomek). Niektórzy przypisują Biernatowi również autorstwo dwóch szesnastowiecznych książek medycznych, w tym jednej dotyczącej leczenia koni - choć w tym zakresie nie ma akurat pewności.
Główne dzieło Biernata z Lublina to "Żywot Ezopa Fryga, mędrca obyczajnego, z przypowieściami jego". Do dzisiejszych czasów zachowało się tylko drugie wydanie z 1578 roku. Pierwsze, pochodzące prawdopodobnie z 1522 roku, zostało doszczętnie zaczytane, co świadczy o niezwykłej popularności książki. Tytułowy bohater tego dzieła to brzydki, lecz niebywale sprytny niewolnik z Frygii, który dzięki swojej mądrości i zdroworozsądkowemu podejściu do życia z czasem uzyskał godność doradcy królewskiego. Oprócz opowieści o nim dzieło zawiera także utwory reprezentujące gatunek literacki zwyczajowo kojarzony z postacią Ezopa - to jest bajki zwierzęce. Ich formę wersyfikacyjną określa się jako sylabizm względny. Oznacza to, że liczba sylab w wersie nie jest jeszcze wprawdzie stała, lecz już zbliża się do tego ideału, przygotowując grunt pod osiągnięcia wersyfikacyjne Kochanowskiego. W wypowiedziach Ezopa można się niekiedy dopatrzeć przysłów - rodzimych, tłumaczonych bądź po prostu wymyślanych przez autora. Prowadzi to do pewnej aforystyczności stylu. Język Biernata jest natomiast dosadny i brutalny, w czym celuje opis brzydoty (czy wręcz, patrząc z dzisiejszej perspektywy, niepełnosprawności) jego głównego bohatera.
"Żywot Ezopa..." zakwalifikowano do tzw. literatury błazeńskiej. I choć już opisane właściwości językowe dzieła mogą na to wskazywać, to jednak podręcznikowa definicja tego nurtu jest inna. Zwraca ona uwagę na kreację bohatera - ubogiego franta, nie mającego możnych tego świata w zbytnim poważaniu i drwiącego z nich. Spory popyt na utwory tego rodzaju, co choćby "Żywot Ezopa...", jest ciekawą cechą kultury wczesnego polskiego renesansu.
Wybrana twórczość:
Wybrane opracowania:
- Janusz Gruchała, "O układzie 'Bajek' Biernata z Lublina", "Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej" 1-2/1994.
- Stanisław Grzeszczuk, "Biernat z Lublina w świetle źródeł staropolskich", "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie" 1/1991.
- Jerzy Woronczak, "Z badań nad wierszem Biernata z Lublina", "Pamiętnik Literacki" 49/3.
- Jerzy Ziomek, "Renesans", PWN, Warszawa 1980 (lub następne wydania).
Autor: Paweł Kozioł, grudzień 2008. Tekst opracowany do projektu internetowej "Antologii polskiej poezji od Średniowiecza do wieku XXI" wg koncepcji Piotra Matywieckiego.