Bartolomeo Berecci był włoskim architektem i rzeźbiarzem, autorem kaplicy grobowej króla Zygmunta I Starego na Wawelu (t.zw. Kaplicy Zygmuntowskiej), współautor kamieniarki zamku królewskiego na Wawelu, autorem renesansowych nagrobków i płyt nagrobnych.
Brak wiadomości o wczesnych latach życia Berrecciego. Na podstawie widocznej w jego dziełach znajomości rzeźby rzymskiej przyjmuje się, że był w Rzymie, a na podstawie bliskiej analogii jego kompozycji (w kaplicy Zygmuntowskiej) z ołtarzem Andrea Ferrucciego z kościoła S. Gerolamo we Fiesole, ok. 1450 (Victoria and Albert Museum, Londyn) można wnioskować, że Berrecci był związany z florenckim kręgiem tego rzeźbiarza.
Bartolomeo Berecci przybył do Polski ok. 1516, sprowadzony z Węgier przez prymasa Jana Łaskiego. Osiadł w Krakowie, gdzie przejął warsztat rzeźbiarsko-kamieniarski po Włochu, Franciszku Florentczyku (zmarłym w 1516). Do zespołu Berecciego należeli Bernardino de Gianotis, Giovanni Cini ze Sieny, Mikołaj Castiglione oraz pięciu członków rodziny Soli. Wespół z nim byli wykonawcami większych prac.
Berecci był zatrudniony przy rozbudowie zamku królewskiego na Wawelu i Niepołomicach (portale i obramienia), w latach 1519-24 wykonał baldachim do nagrobka króla Władysława Jagiełły. Najważniejszym dziełem Berecciego jest renesansowa Kaplica Zygmuntowska, kaplica grobowa króla Zygmunta I Starego (dawna kaplica Wniebowzięcia N. M. Panny), przy katedrze krakowskiej na Wawelu. Projekt z r. 1516 zrealizowany został w latach 1517-33. Mimo zmiany, jaką było umieszczenie w niej w latach 1574-75 posągu króla Zygmunta Augusta oraz nagrobka królowej Anny Jagiellonki (oba są dziełami rzaźbiarza Santi Gucciego) - pozostaje ona najczystszym stylowo i najpełniejszym dziełem włoskiej sztuki renesansowej w Polsce.
Kaplica na planie krzyża równoramiennego, nakryta kopułą z latarniami. Trzy ściany kaplicy (jedną wypełnia krata wejściowa) mają jednakowy podział architektoniczny, uzyskany za pomocą pilastrów i gzymsów, przypominający starożytną bramę triumfalną, z częścią środkową zamkniętą łukiem, wyższą i szerszą od bocznych. Główna przeznaczona jest na nagrobek, dwie boczne mieszczą półkoliście sklepione nisze ze stojącymi tam posągami świętych, nad którymi umieszczone są płaskorzeźbione medaliony z wyobrażeniami czterech ewangelistów i królów biblijnych Dawida i Salomona.
Ściana południowa, na przeciwko wejścia, mieści płytę nagrobną Anny Jagiellonki. Nagrobki ostatnich Jagiellonów: Zygmunta I Starego oraz Zygmunta II Augusta znajdują się na ścianie zachodniej kaplicy. Pod arkadąmi, w sarkofagach spoczywają w swobodnej pozie, zwanej sansovinowską, figury odzianych w zbroję władców. Odlany przez Berecciego w 1531r. okrągły medalion Matki Boskiej z Dzieciątkiem, znajdujący się w niszy ściennej nad rzeźbą Zygmunta I Starego, nawiązuje swoją formą do podobnych płaskorzeźb włoskich, najbardziej spopularyzowanych przez medaliony majolikowe florenckiego artysty Luca della Robia (1399/1400-1482). Po bokach arkadę flankują dwa posągi świętych Wacława i Floriana, stojące w półkoliście sklepionych niszach. Analogicznie umieszczone są jeszcze cztery posągi świętych: Zygmunta (patrona króla), Jana Chrzciciela, Piotra i Pawła na pozostałych ścianach. Na architektoniczne podziały nałożona jest niezwykle bogata płaskorzeźbiona dekoracja o motywach festonów owocowych, kompozycji roślinno-groteskowych, a także motywy zaczerpnięte z sarkofagów starożytnych sceny igraszek bóstw morskich, nereid i trytonów, (nad ołtarzem mieszczącym się na ścianie bocznej kaplicy).
Wprowadzona przez Berecciego do polskiej rzeźby nagrobkowej poza sansowinowska posągów (znana z rzeźb nagrobnych dłuta włoskiego artysty Andrea Sansovino, żyjącego w latach 1460-1529, ukazująca postać spoczywającą we śnie, wspartą na jednym łokciu, z drugą ręką swobodnie wyciągniętą, z lekko odchyloną na ramię głową, i naturalnie podgiętymi nogami) zastąpiła w polskiej rzeźbie sepulkralnej sztywne ułożenie postaci ludzkiej, wywodzące się z tradycji gotyckiej.
Dziełem Berecciego są również nagrobki: biskupa Jana Konarskiego z 1521 (kaplica Konarskiego w katedrze wawelskiej) w której widoczne jest połączenie wpływów gotyckich (płaskorzeźbiona płyta z wyobrażeniem postaci stojącej) z renesansowymi ornamentami na konsoli, biskupa Jana Lubrańskiego (z lat 1522-25) w katedrze poznańskiej, biskupa Piotra Tomickiego (1532-33) w katedrze na Wawelu.
Autor: Monika Ochnio, Muzeum Narodowe w Warszawie, luty 2002.