Jedna z najważniejszych i najbardziej aktywnych polskich fotografek dwudziestolecia międzywojennego. Urodziła się 8 grudnia 1902 roku w Porochońsku, w arystokratycznej rodzinie książąt Druckich-Lubeckich. Zmarła 20 maja 1991 roku w Buenos Aires.
-
Wychowała się na Polesiu, w okolicach Pińska, na terenach leżących dziś w granicach Białorusi. Właśnie malownicze i niedostępne terytoria Polesia oraz mieszkający tam ludzie stali się pierwszym i jednym z najważniejszych tematów jej twórczości. .
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Mimo arystokratycznego pochodzenia Chomętowska potrafiła wtopić się w środowisko lokalnej ludności i stać się bezstronną obserwatorką poleskich zwyczajów. Fotografowała myśliwych, rybaków, kobiety robiące pranie w jeziorze - nie tworząc jednak wystylizowanych wizerunków a bliskie życia portrety. Obszerny zbiór negatywów przedstawiających wielość aspektów życia na Polesiu jest bez wątpienia najpełniejszą zachowaną dokumentacją tego, nieistniejącego już, świata.
Od 1927 roku stale fotografowała Leiką. Należała do niewielkiego grona polskich twórców używających tego aparatu, o którym pisała m. in. w zbiorowym wydawnictwie z 1936 roku "Leica w Polsce". Największa aktywność Chomętowskiej przypadła na lata trzydzieste, kiedy przeprowadziła się do Warszawy. W stolicy fotografowała m. in. wnętrza pałaców (Kronenberga, Koniecpolskich, Blanka i in.). Jako członkini Polskiego Towarzystwa Fotograficznego debiutowała w stolicy na wystawie w 1932 roku i od tego momentu była uczestniczką najważniejszych krajowych wydarzeń fotograficznych.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Przed II wojną światową miała dwie indywidualne wystawy: w 1936 roku w Warszawie i w 1939 roku w słynnym salonie Czesława Garlińskiego, gdzie wcześniej nie pokazywano ekspozycji fotograficznych. Należała do elitarnych stowarzyszeń: Fotoklubu Polskiego i Warszawskiego.
Działalność Chomętowskiej nie ograniczała się jednak jedynie do sfery artystycznej. W 1936 roku wygrała konkurs na etat fotografa w Ministerstwie Komunikacji. W ramach tego zlecenia wykonała serię zdjęć propagującą piękno polskiej kultury i natury, która zawisnąć miała w przedziałach wagonów kolejowych. W 1938 roku pracowała również jako redaktorka artystyczna czasopisma "Kobiety w Pracy".
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Do jej najważniejszych osiągnięć należą dwa projekty dotyczące Warszawy. Na wystawę "Warszawa wczoraj, dziś i jutro", zorganizowaną u progu II wojny światowej w Muzeum Narodowym, na zlecenie prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego wykonała serię dokumentującą warszawskie zjawiska wymagające zmiany (stąd tematy takie jak wywóz śmieci czy hycel). Drugi cykl dotyczący Warszawy był częścią słynnej ekspozycji "Warszawa oskarża", przygotowanej w 1945 roku. Chomętowska pokazała wówczas nie tylko zrujnowane miasto, ale też powracających do niego ludzi. Stolicę fotografowała również w czasie wojny, jednak te zdjęcia w większości zaginęły.
Wraz z wystawą "Warszawa oskarża" Chomętowska podróżowała po Europie. W Londynie podjęła decyzję o emigracji, stamtąd też zgłosiła pisemny akces do późniejszego ZPAF, co stawia ją w gronie założycieli tego stowarzyszenia. W 1947 roku, sprowadziwszy z kraju córkę Gabriellę i syna Piotra, wyemigrowała do Argentyny, gdzie nie powróciła już do zawodu fotografki. Jej twórczość na długi czas została zapomniana.
W 1979 roku Muzeum Historyczne m. st. Warszawy pokazało tryptyki Chomętowskiej ukazujące stolicę w trzech różnych momentach historii: miasto przedwojenne, w ruinie i odbudowane.
Najpełniej fotografie Zofii Chomętowskiej zostały przypomniane w 2010 roku przez warszawską Galerię Asymetria na wystawie zatytułowanej "Leikarka".
Autorka: Karolina Puchała-Rojek.
Tekst i reprodukcje udostępnione przez Fundację Archeologia Fotografii; styczeń 2011.