Wacław z Szamotuł (Szamotulczyk), poeta i kompozytor, monogramista S. W., V. S. Urodził się ok. 1526 w Szamotułach (Wielkopolska), zmarł ok. 1560.
Wykształcenie muzyczne otrzymał najprawdopodobniej w Krakowie. Być może studiował także prawo, matematykę i filozofię. 6 maja 1547 został przyjęty do kapeli królewskiej Zygmunta Augusta jako śpiewak i nadworny kompozytor. W kapeli tej przebywał do ok. 1555. Wcześniej nawiązał kontakt z przedstawicielami reformacji, przyjaźniąc się zwłaszcza z poetą i dworzaninem królewskim Andrzejem Trzecieskim oraz Cyprianem Bazylikiem. Od 1555 był muzykiem na dworze księcia Mikołaja Radziwiłła, zwanego Czarnym, głowy kalwinów litewskich w Wilnie. Dalsze losy Szamotulczyka nie są znane. Nie wyklucza się, że przebywał tu do końca życia.
Oprócz działalności kompozytorskiej Wacław z Szamotuł zajmował się poezją. Jest autorem wiersza rekomendacyjnego do "Kroniki wszystkiego świata" Marcina Bielskiego, wydanego w 1551 oraz dedykacji królowi Zygmuntowi Augustowi, w formie długiego poematu łacińskiego "Carmen nuncupatorum", zamieszczonej w Lamentacjach z 1553.
Kompozycje:
- Quatuor parium vocum Lamentationes Hieremiae Prophetae, tempore quadragesimali in templis cantari solitae, numeris musicis redditae a Venceslao Samotulino, Polono, Serenissimi Regis Poloniae Sigismundi Augusti musico Quibus adiunctae sunt Exclamationes Passionum. Tristium Liber Primus. Cracoviae Lazarus Andreae excudebat M.D.L. III; zachował się tylko głos tenorowy lamentacji i pasji - Bayerische Staatsbibliothek w Monachium oraz głos cantus - Bischöfliche Zentralbibliothek w Ratyzbonie
- In Te Domine speravi, motet 4-głosowy; pierwsza polska kompozycja wydana za granicą - w antologii utworów najwybitniejszych europejskich kompozytorów XVI w. w Norymberdze w 1554
- Ego sum pastor bonus, motet 4-głosowy; wydany został w antologii utworów najwybitniejszych europejskich kompozytorów XVI w. w Norymberdze w 1564
- Nunc scio vere, motet 4-głosowy na uroczystość św. Piotra i Pawła; opracowanie organowe znajduje się w tabulaturze organowej zwanej Zamkową z ok. 1590, zaginionej, zachowanej w kopii mikrofilmowej
- Modlitwa, gdy dziatki spać idą: Już się zmierzka, pieśń 4-głosowa do słów Andrzeja Trzecieskiego, oznaczona monogramem S. W.; zamieszczona była w dziś już nieistniejącej edycji Łazarza Andrysowicza, wydanej w Krakowie przed 1556, znanej dziś jedynie z kopii dziewiętnastowiecznej
- Powszechna spowiedź: Ach, mój niebieski Panie, pieśń 4-głosowa do słów Andrzeja Trzecieskiego; zamieszczona była w dziś już nieistniejącej edycji Łazarza Andrysowicza, wydanej w Krakowie przed 1556, znanej dziś jedynie z kopii dziewiętnastowiecznej
- Christe qui lux es et dies, przekład Mikołaja Reja: Kryste, dniu naszej światłości, pieśń 4-głosowa, oznaczona monogramem V. S.; zachowana w Kancjonale puławskim
- Pieśń o narodzeniu Pańskim: Pochwalmyż wszyscy społem, pieśń 4-głosowa do słów Jakuba z Iłży, oznaczona monogramem V. S.; zachowana w Kancjonale puławskim
- Psalm I: Błogosławiony człowiek, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Andrzeja Trzecieskiego, oznaczona monogramem V. S.; wydana była trzykrotnie w Krakowie u Łazarza Andrysowicza i Mateusza Siebeneichera
- Psalm XIV: I któż będzie przemieszkawał, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Andrzeja Trzecieskiego; wydana została w Krakowie u Łazarza Andrysowicza
- Psalm LXXXV: Nakłoń, Panie ku mnie ucho Twoje, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Mikołaja Reja; wydana była w Krakowie u Łazarza Andrysowicza oraz w innej zachowanej fragmentarycznie edycji, wchodzącej w skład Kancjonału zamojskiego
- Psalm Dawidów CXVI: Alleluja, Chwalcie Pana, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Mikołaja Reja, oznaczona monogramem V. S.; wydana została dwukrotnie w Krakowie u Łazarza Andrysowicza i w 1558 u Mateusza Siebeneichera
- Benedictio mensae: Quae nunc sumemus, melodia jednogłosowa oznaczona monogramem V. S.; ukazała się w drugiej edycji Kancjonału Seklucjana, wydanego w Królewcu w 1559 u Jana Daubmanna
- Gratiarum actio post mensam: Quod sumus utilibus, melodia jednogłosowa; ukazała się w drugiej edycji Kancjonału Seklucjana, wydanego w Królewcu w 1559 u Jana Daubmanna
Kompozycje zaginione (wymienione w inwentarzu kapeli królewskiej z 1572):
- Officja 4- i 6-głosowe
- Eksklamacje 5-głosowe
- Msza 8-głosowa
Autor: Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, grudzień 2006.