W latach 1804-1810 uczęszczał do Akademii Sztuk Pięknych w Pradze, następnie kształcił się w Saskiej Akademii Sztuki w Dreźnie pod kierunkiem Franza Pettricha (1810-1816). W 1816 na zaproszenie Stanisława Zamoyskiego przybył do Warszawy w celu wykonania dekoracji rzeźbiarskiej dla przebudowywanego Pałacu Błękitnego i pozostał w tym mieście już na stałe. Od 1817 do 1832 pełnił funkcję profesora w katedrze rzeźby Oddziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego, z przerwą na stypendium rządowe do Włoch, gdzie przez dwa lata (1820-1822) pracował pod kierunkiem Bertela Thorvaldsena. Do plejady wybitnych uczniów Malińskiego, wykształconych w prowadzonej przezeń warszawskiej katedrze rzeźby, należeli m.in.: Konstanty Hegel, Władysław Oleszczyński, Tomasz Oskar Sosnowski i Jakub Tatarkiewicz.
Większość prac Malińskiego powstała w Warszawie. Były to rzeźby architektoniczne zdobiące fasady i wnętrza gmachów i kościołów, posągi, nagrobki i portrety utrzymane na ogół w antykizującym, neoklasycznym stylu. Spośród wykonanych przez artystę w Warszawie dekoracji rzeźbiarskich zachowały się m.in. grupa alegoryczna Nauka i Sztuka na tympanonie Pałacu Kazimierzowskiego (1824), fryz Edyp z orszakiem powracający z igrzysk olimpijskich na frontonie Teatru Wielkiego (wykonany przez artystę w gipsie w 1830, przekuty w kamieniu w latach 1955-1960), grupa Porwanie Prozerpiny przez Posejdona na tympanonie portyku Komory Wodnej przy ulicy Bednarskiej 2 (1832), płaskorzeźby na fasadzie domu Andrzeja Zamoyskiego przy ulicy Nowy Świat 67/69 (1850, zniszczone w 1944, zrekonstruowane w latach 1948-1950) oraz figury w niszach bocznych kościoła św. Karola Boromeusza przy ulicy Chłodnej.
Wielce interesującym dziełem Pawła Malińskiego są płaskorzeźby zdobiące żeliwny obelisk zwany Pomnikiem Pracy, wzniesiony w 1825 przy ulicy Grochowskiej w celu upamiętnienia ukończenia budowy drogi bitej Warszawa - Brześć (replika tego monumentu, powstała w tym samym roku, znajduje się w Terespolu). Płaskorzeźby przedstawiają widoki miast leżących na trakcie (Warszawy, Siedlec i Brześcia) oraz sceny z robotnikami budującymi drogę, które uderzają niespotykanym w epoce ujęciem realistycznym. Inny zachowany obelisk żeliwny z rzeźbami Malińskiego, poświęcony Unii Lubelskiej, powstał w Lublinie w 1926.
Talentu Malińskiego jako portrecisty dowodzą m.in. marmurowe popiersia Jana Albertrandy'ego z ok. 1817 i Stanisława Staszica z ok. 1825.
Jedna z niezrealizowanych przez Pawła Malińskiego koncepcji zostanie prawdopodobnie wkrótce urzeczywistniona. Ma być nią grupa rzeźbiarska przedstawiająca Apollina w czterokonnej kwadrydze, ustawiona ponad perystylem Teatru Wielkiego w Warszawie. Według wstępnych założeń z 1830 miała być ona wymodelowana przez Malińskiego i odlana w żeliwie w "kolosalnej" skali, jednak wkrótce odstąpiono od tego projektu (zachowały się jedynie dwa wstępne szkice rysunkowe wykonane przez artystę). Obecnie zaawansowane są już prace nad realizacją Kwadrygi, której model przygotowuje zespół pod przewodnictwem Adama Myjaka z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Podstawowa bibliografia:
- Kaczmarzyk Dariusz, "Rzeźba polska od XVI do początku XX wieku". Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1973
- Mikocka-Rachubowa Katarzyna, "Rzeźba polska XIX wieku. Od klasycyzmu do symbolizmu". Katalog zbiorów. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1993
- "Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy", t. V, Warszawa 1993 (Aleksandra Melbechowska-Luty)
- Melbechowska-Luty Aleksandra, Szubert Piotr, "Posągi i ludzie. Antologia tekstów o rzeźbie 1815-1889", t. I, Warszawa 1993
- Kwiatkowska Maria Irena, "Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku", Warszawa 1995
Autor: Piotr Szubert, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, luty 2002