Ilja Grigoriewicz Erenburg (w różnych językach Ehrenburg, urodził się 26 stycznia 1891 w Kijowie, zmarł 31 sierpnia 1967 w Moskwie) - rosyjski poeta, pisarz i radziecki dziennikarz.
Pochodził z kupieckiej zasymilowanej rodziny żydowskiej; w wieku 14 lat przystąpił do partii bolszewickiej. Po zwolnieniu z aresztu, gdzie spędził 5 miesięcy, w 1908 wyjechał do Francji, aby uniknąć procesu za działalność rewolucyjną. W Paryżu poznał nie tylko Lenina, ale legendarnych artystów, takich jak: Pablo Picasso, Guillaume Apollinaire, Amedeo Modigliani; pod wpływem Verlaina, Francisa Jammes'a i Konstantina Dmitriewicza Balmont'a zaczął pisać wiersze, pierwszy tomik jego poezji ukazał się w 1910.
Początkowo był niechętny rewolucji październikowej, ale w 1923 został korespondentem radzieckiej gazety "Izwiestia" na Zachodzie stając się częścią establishmentu. Dzięki swojemu długiemu pobytowi za granicą (1921-40), Erenburg jest uważany za najbardziej kosmopolitycznego z sowieckich pisarzy. Jako pisarz i publicysta cieszący się dużym autorytetem na Zachodzie wspierał propagandę państwową tuszując zbrodnie reżimu.
W 1944 wszedł w skład komisji rządowej (tzw. komisja Burdenki), która stwierdziła, że zbrodni katyńskiej dokonali Niemcy. Dwukrotnie laureat Nagrody Stalina w 1942 i 1948, a także Pokojowej Nagrody Lenina w 1952.
Obecnie Erenburg jest najbardziej znany z powieści będących pamfletami na współczesne czasy i obrazujące tragikomiczne niedostosowanie jednostki do dążącego do uniformizacji świata: Julio Jurenito (1922), Rwacz (1925), Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca(1928) - jest to wersja Przygód dobrego wojaka Szwejka Jaroslava Haska, czy socrealistyczny Dzień wtóry (1934).
W 1954 "Novyj mir" publikuje jego powieść Odwilż (1954-1956), której tytuł stał się nazwą okresu w historii ZSRR, a także PRL. Jednak Odwilż w 1954 była nieśmiała i krótka, dlatego termin ten odnosi się raczej do zmian kulturalnych w roku 1956, 1959 i 1961.
W powieści Erenburg złamał wiele kanonów socrealizmu obowiązujących za Stalina. Sprawiedliwość nie zawsze triumfuje od razu (choć ostatecznie tak), komuniści nie są najlepszymi członkami społeczeństwa, a wierni słudzy systemu sowieckiego są ukazani jako wyrachowani pochlebcy. Akcja rozwija się powoli, książka jest pełna długich monologów, które prześlizgują się po pewnych tematach tabu historii sowieckiej, jak na przykład histeria antysemicka na początku lat 1950.
Książka zagwarantowała Erenburgowi miejsce wśród reformatorów, choć pozostaje bardziej znany z lojalności do reżimu Stalina.
Opracowanie: Anna Wróbel październik 2006 | |
Powrót do tekstu
"1956 - kluczowa data w historii Europy".
Powrót do
kalendarium wydarzeń 1953-1958.