Grażyna Bacewicz jako wykształcona skrzypaczka (uczyła się gry na skrzypcach w Warszawie u Józefa Jarzębskiego oraz w w Paryżu u André Toureta i Karla Flescha), a także koncertujący wirtuoz (do połowy lat pięćdziesiątych odnosiła duże sukcesy na estradach Polski, Francji, Hiszpanii, Belgii, Czechosłowacji, Rosji, Rumunii i Węgier) w swojej pracy twórczej wiele uwagi poświęcała skrzypcom i innym instrumentom smyczkowym. W jej olbrzymim dorobku kompozytorskim utwory na instrumenty smyczkowe stanowią część zasadniczą. Była autorką dwóch sonat na skrzypce solo, pięciu sonat na skrzypce i fortepian oraz wielu innych utworów skrzypcowych. Miniatury skrzypcowe, jak Kaprys polski czy Oberek grają młodzi skrzypkowie na całym świecie. Napisała Grażyna Bacewicz również siedem koncertów skrzypcowych, co jest liczbą w dzisiejszych czasach wprost rekordową! Ponadto skomponowała Koncert na altówkę i orkiestrę oraz dwa koncerty wiolonczelowe. Ale prawdziwe bogactwo to jej muzyka kameralna, na którą składa się - między innymi - siedem kwartetów smyczkowych, dwa kwintety fortepianowe z udziałem - oczywiście - smyczków, Kwartet na czworo skrzypiec i Kwartet na cztery wiolonczele. Grażyna Bacewicz jako utalentowana skrzypaczka wiedziała, jak pisać na instrumenty smyczkowe, aby było efektownie i wygodnie, jako utalentowana kompozytorka zaś pisała muzykę interesującą, więc wiele jej utworów zyskało dużą popularność zarówno wśród muzyków, jak i publiczności. Należą do nich kwartety smyczkowe, a spośród nich zwłaszcza IV kwartet smyczkowy.
Utwór ten skomponowała Grażyna Bacewicz w 1951 roku na zamówienie Związku Kompozytorów Polskich z przeznaczeniem do wysłania na Concours International pour Quatuor à Cordes w Liège. Tam 21 września 1951 roku IV Kwartet został po raz pierwszy wykonany przez Quatuor Municipal de Liège, a Grażyna Bacewicz zdobyła za niego I nagrodę. W tamtych czasach było to wydarzenie o znaczeniu niemal politycznym i prasa rozpisywała się o sukcesie polskiej kompozytorki. W Polsce IV Kwartet smyczkowy został wykonany po raz pierwszy 3 października w Krakowie, na inauguracyjnym koncercie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Rok później Bacewicz otrzymała za ten utwór Nagrodę Państwową II stopnia. Dowodem uznania polskiego środowiska muzycznego było włączenie IV Kwartetu do programu pierwszej edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień", podczas którego utwór Grażyny Bacewicz grał francuski Quatuor Parrenin.
IV Kwartet smyczkowy Grażyny Bacewicz jest kompozycją trzyczęściową utrzymaną w stylistyce neoklasycyzmu, z wyraźnymi wpływami polskiej muzyki ludowej, choć niektórzy muzykolodzy w temacie drugim części I - Allegro molto widzą zapożyczenia hiszpańskie! Ze swoimi dwoma tematami przypomina ona w każdym razie w swej strukturze klasyczną formę allegra sonatowego. Część II - Andante jest znowu klasycznie wolna, śpiewna i ludowa. Część trzecia - Allegro giocoso przynosi kontrast wyrazowy i jest żywym rondem z oberkiem jako refrenem.
Z komentarzy pokonkursowych prasy belgijskiej:
"Pod względem języka 'Kwartet' odznacza się bardziej klasycznym charakterem, niż pozostałe kwartety wykonane podczas tego samego przesłuchania. Jego melodyka jest pełniejsza i - można powiedzieć - bardziej skierowana ku tradycji. Po elegijnym wstępie następują fantazyjne tematy mieszające się zaraz z innymi myślami muzycznymi, co powoduje jakby przyspieszenie oddechu. Część wolna osiąga poziom, jakiego nie można dostrzec w żadnym z pozostałych kwartetów. Ta spokojna medytacja i logicznie skonstruowane fugato ujawniają niezwykłe wartości psychiczne i prawdziwie muzyczny temperament. Znowu przyszedł nam na myśl Beethoven, tym razem ten z ostatnich kwartetów, zwłaszcza w Rondzie, w którym polski taniec ludowy splata się z epizodami o refleksyjnym charakterze." (Marcel Lamaire, "Le Monde du travail" 3 października 1951).
Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, grudzień 2001.