fragment ekspozycji w Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku, fot. MŻM w Płocku
W Płocku w budynku XIX-wiecznej bożnicy zaczyna działalność Muzeum Żydów Mazowieckich. To jedno z pierwszych nowoczesnych muzeów lokalnych poświęconych kulturze polskich Żydów.
Muzeum znalazło swoją siedzibę w odrestaurowanej Małej Synagodze przy ul. Kwiatka 26, jedynej bożnicy zachowanej po wojnie w regionie płockim. Wnętrze dawnej synagogi wypełniły nowoczesne ekspozycje multimedialne przybliżające codzienne życie społeczności żydowskiej - choć nie zabraknie też judaiców.
Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku to obok Świętokrzyskiego Sztetla w Chmielniku (którego otwarcie planowane jest na wiosnę 2013 roku) przykłady powstających ostatnio nowoczesnych lokalnych muzeów poświęconych kulturze żydowskiej. Na wiosnę inaugurację działalności społeczno-edukacyjnej zaplanowało też Muzeum Historii Żydów Polskich. Więcej o obchodach 70. rocznicy powstania w getcie...
Wystawa
Jak piszą twórcy Muzeum Żydów Mazowieckich w oświadczeniu prasowym, multimedialna ekspozycja ma stać się dla zwiedzających "elementarzem wiedzy o historii żydowskiego osadnictwa na mazowieckiej ziemi i przewodnikiem po kulturze, która wciąż nie jest Polakom dobrze znana. Dla zagranicznych gości będzie zaś świadectwem bogatej i wielowiekowej historii Żydów na polskich ziemiach."
Muzeum ma przede wszystkim przypominać o zwykłym życiu zwykłych ludzi – kupców, urzędników, rzemieślników, robotników, chłopów, naukowców i artystów - którzy przed II Wojną Światową stanowili 9 tysięczną płocką diasporę.
- Mimo historycznej siedziby muzeum jest bardzo nowoczesne. Przedstawiono w nim kulturę, obyczaje, obrzędy religijne Żydów przy wykorzystaniu najnowocześniejszych technik multimedialnych – mówią przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego w Warszawie, któremu podlega nowe muzeum. Zwiedzający będą mogli nie tylko poznać historię narodu żydowskiego, obejrzeć pamiątki materialne, ale i w sposób sensualny doświadczyć atmosfery i klimatu obrzędów religijnych, obyczajów czy nawet kuchni.("Rzeczpospolita")
Odrębną część wystawy stanowić będzie ekspozycja poświęcona Holokaustowi. Znajdą się na niej m.in. obrazy Feliksa Tuszyńskiego, 91-letniego malarza urodzonego w Płocku w rodzinie żydowskiej, który od 1950 r. mieszka w Australii.
Wnętrza będą przystosowane do organizowania zajęć edukacyjnych, a także koncertów. W zamyśle swoich twórców Muzeum będzie z czasem pełnić też rolę centrum spotkań kultur.
Mała Synagoga
Synagoga przy ul. Kwiatka została wybudowana około 1810 roku. W 1870 r. przeprowadzono w niej remont, podczas którego we wnętrzu wzniesiono nowy aron ha-kodesz, szafę na zwoje Tory. W czasie II wojny światowej w synagodze mieściła się siedziba Judenratu, czyli Rady Żydowskiej administrującej tamtejszym gettem. W 1949 r. społeczność żydowska uruchomiła w budynku spółdzielnię dziewiarską. W 1959 r. obiekt przeszedł na własność Skarbu Państwa, następnie został wpisany do rejestru zabytków. Synagoga była jednak zaniedbana. Sytuacja zmieniła się w 2004 r., kiedy dla ratowania bożnicy zawiązało się Stowarzyszenie Synagoga Płocka, które ostatecznie przejęło od miasta budynek.
To jedna z nielicznych bożnic zachowanych na Mazowszu i jedyna na terenie regionu płockiego. Druga płocka bożnica, tzw. Wielka Synagoga została rozebrana w 1951 roku. Więcej o żydowskim Płocku na portalu Wirtualny Sztetl...
Remont
Projekt Muzeum Żydów Mazowieckich powstał w 2004 roku wraz z ustanowieniem Stowarzyszenia Synagoga Płocka. Remont synagogi i prace restauracyjne trwały od sierpnia 2011 roku i polegały na wzmocnieniu konstrukcji budynku, w tym fundamentów i ścian, oraz na położeniu nowego dachu, a także na przywróceniu układu wnętrz z XIX wieku. Istotnym elementem prac remontowych była konserwacja jedynego oryginalnego fragmentu zachowanego tynku w kolorze gołębiego błękitu, który pozostał we wnęce na szafę na rodały.
Projekt adaptacji byłej bożnicy w Płocku na Muzeum Żydów Mazowieckich został wyłoniony do dofinansowania w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego. Doprowadzenie budynku do obecnego stanu kosztowało w sumie 9 mln zł.
Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku zainaugurowało działalność 14 marca 2013 roku.
Źródło: PAP, wirtualny sztetl, "Rzeczpospolita", materiały prasowe, opr. mg, 14.03.2013