We wrocławskim Teatrze Polskim zagrał w "Ryszardzie III" (1973), aby następnie na długie lata związać się z Teatrem Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie (1975-1982, 1985-1997). Początkowo grał w drugim planie. Jego wyraziste i skupione aktorstwo oraz umiejętność dogłębnego pokazania postaci w kilku gestach i słowach sprawiały, że doskonale sprawdzał się w epizodach (Delegat II w "Balu manekinów"). Z czasem na warszawskiej scenie im. Jaracza zaczął występować także w rolach pierwszoplanowych. Kreację stworzył w kameralnym przedstawieniu "Wyspa" Athola Fugarda, Johna Kani i Winstona Ntshony przygotowanym przez Macieja Domańskiego, gdzie grał Johna, jednego z więźniów obozu dla przeciwników apartheidu; partnerował mu Roman Wilhelmi (1979). Współpracował z Januszem Warmińskim, u którego wystąpił między innymi jako Nabielak w "Tryptyku listopadowym" według tekstów Stanisława Wyspiańskiego (1978), Grothe w "Po Hamlecie" Jerzego Żurka (1981) i Trofimow w "Wiśniowym sadzie" Antoniego Czechowa (1986). Z kolei Adam Hanuszkiewicz powierzył mu główną rolę w "Marii i Woyzecku" na motywach utworów Georga Büchnera (1985).
W latach 1982-1985 grał w stołecznym Teatru Studio, m.in. Saida w "Parawanach". Kolejną genetowską rolę, Generała, po powrocie aktora do Ateneum powierzył mu Andrzej Pawłowski w "Balkonie" (1985).
Był zapraszany na występy gościnne. We Wrocławskim Teatrze Współczesnym - brawurowo odegrał rolę Piszczyka w "Zezowatym szczęściu" według Jerzego Stefana Stawińskiego w reżyserii Domańskiego (1987). Autor napisał Talarowi dedykację: "...Talarowi, najlepszemu Piszczykowi, jakiego widziałem. Jego Piszczyk jest lepszy od mojego Piszczyka."
Często gościł na warszawskiej Scenie Prezentacje, gdzie jego perfekcyjne role nierzadko windowały przedstawienia o kilka pięter wzwyż. W widowisku "W rodzinnym sosie" Agnès Jaoui i Jean-Pierre'a Bacri, w reżyserii Romualda Szejda (2003), w roli Denisa dał prawdziwy popis tańca, żeby dopełnić wrażenia w porywającej scenie bezkompromisowej szczerości wobec swych chlebodawców. Z kolei w "Ryzykownej zabawie" Jeana Della i Geralda Sibleyrasa, również w reżyserii Szejda (2004), doskonale sprawdził się w skórze starzejącego się geja. O klasie aktora dobrze świadczy, że nie akcentował odmienności postaci, lecz wręcz przeciwnie - niezręcznością, z jaką próbował ją tuszować, wzbudzał rodzaj prawdziwego rozczulenia.
Podjął się także działalności pedagogicznej w charakterze starszego wykładowcy w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Był nauczycielem wybitnych dzisiaj artystów teatru i filmu, także obecnych wykładowców.
W latach 1994-1997 szefował Teatrowi im. Adama Mickiewicza w Częstochowie, a między 1997 a 1999 rokiem kierował Teatrem Polskim w Bielsku-Białej. Talar ma na koncie dziesiątki ról, w tym także w dubbingu i Teatrze Polskiego Radia, z którym współpracuje od 1975 roku. Ze sceną Teatru Telewizji związany jest od 1970 roku.
Od 2003 roku pracuje w Teatrze Narodowym. Znajduje się też czas na gościnne występy na scenach: Syreny, Koła, Sceny Prezentacje, VI Piętra.
"W wielkiej literaturze jest możliwość wypowiadania się we własnym imieniu, ale bazą jest problem ogólnoludzki. Mały, większy, ale ogólnoludzki. Za tym tęsknię i tego mi coraz bardziej w dzisiejszym teatrze brakuje - mówił aktor i dodawał. - Jestem aktorem, który uważa, że sens istnienia w tym zawodzie to musi być sens zmagania się z warstwą intelektualną, emocjonalną, duchową, a nie z możliwościami warsztatowymi." (za: http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/26577)
Jak sam podkreślał szczególnie ważna jest dla niego twórczość Fiodora Dostojewskiego. W 1977 roku zagrał Piotra Wierchowieńskiego w "Biesach" w reżyserii Józefa Grudy (Teatr Polski w Poznaniu). W 2001 roku stworzył postać Porfirego w "Zbrodni i karze" w inscenizacji Bogdana Cioska (Teatr Rozrywki w Chorzowie); partnerował mu jako Raskolnikow Maciej Stuhr.
"Tym wciąż zmieniającym słowa, gesty i rytmy demonem jest Henryk Talar. Potwornie czysta rola - pisał po premierze Paweł Głowacki. - Talar to wielogłowy potwór, którego każda z głów ma wciąż tę samą twarz, te same lodowate oczy, ten sam gorzko-ironiczny uśmiech, jakby na amen przylutowany pod nosem."
["Dziennik Polski", 13 marca 2001]
W latach dziewięćdziesiątych wcielił się w postać Policjanta w przedstawieniu Izabelli Cywińskiej, która po raz pierwszy w Polsce pokazała głośną "Antygonę w Nowym Jorku" Janusza Głowackiego (1993, Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie) i grał z powodzeniem McMurphy'ego w "Locie nad kukułczym gniazdem" Dale'a Wassermana w reżyserii Łukasza Wylężałka (1996, Teatr im. Adama Mickiewicza w Częstochowie), a także Wolanda i Piłata w inscenizacji "Mistrza i Małgorzaty" według Michaiła Bułhakowa w interpretacji Andrzeja Marii Marczewskiego (1998, Teatr Polski w Bielsku-Białej).
Aktorstwo Talara kojarzy się przede wszystkim z wydobywaniem ciemnych, niepokojących rysów ludzkiej natury. W Teatrze Telewizji stał się specjalistą od grania w policyjno-gangsterskich widowiskach, począwszy od przebojowego tryptyku "Selekcja" według Waldemara Łysiaka reżyserowanego przez Tadeusza Kijańskiego (1984-1985), w którym wcielił się w Vittorio Mattę, bossa włoskiej mafii w Stanach Zjednoczonych, poprzez "Modliszkę" Davida Williamsona w reżyserii Jerzego Domaradzkiego (1993) i telewizyjną adaptację klasycznego czarnego kryminału "Sokół maltański" Dashiella Hammetta w reżyserii Laco Adamika (1994).
Kilka razy powracał na ekran w mundurze niemieckiego oficera, między innymi jako Johan Heimann w serialu "Polskie drogi" Janusza Morgensterna (1976) i hauptsturmführer Knothe, dowódca Pawiaka w "Umarłem, aby żyć" Stanisława Jędryki (1984). Ma też w swoim dorobku główne role w takich sensacyjnych produkcjach jak w wojennej opowieści Juliana Dziedziny "Umarli rzucają cień" (1978), współczesnej przemytniczej historii "Prom do Szwecji" Włodzimierza Haupego (1979), czy w wojennym obrazie szpiegowskim "Kim jest ten człowiek" Ewy i Czesława Petelskich (1984). Wystąpił w filmach Andrzeja Żuławskiego ("Na srebrnym globie", 1987) i Janusza Kijowskiego ("Stan strachu",1989). Zagrał też inspektora policji w psychologicznym dramacie Feliksa Falka "Daleko od siebie" (1995), był prorokiem Eliaszem w "Historii o proroku Eliaszu z Wierszalina" w reżyserii Krzysztofa Wojciechowskiego (1997). W 2000 roku pojawił się jako Bolesław Bierut w obrazie Teresy Kotlarczyk "Prymas. Trzy lata z tysiąca".
Henryk Talar związany jest z Teatrem Narodowym. Zagrał tam między innymi Pana Godzica w "Tartuffie albo szalbierzu" Moliera w inscenizacji Jacquesa Lassalle'a (2006), Richarda Harkina w "Wędrowcu" Conora McPhersona w reżyserii Wojciecha Malajkata (2008).
"Richard - pisał Jacek Wakar - w świetnej interpretacji Talara, przeżarty smutkiem graniczącym z depresją, w nienaturalnie grubych okularach wygląda jak Ham z 'Końcówki'."
["Dziennik - Kultura", 28 marca 2008]
Jedna z ciekawszych ról aktora na narodowej scenie to postać marionetkowego, cynicznego urzędnika Raucha w "Kazimierzu i Karolinie" Ödöna von Horvátha w reżyserii Gábora Zsámbékiego (2010).
Postawę Henryka Talara wyznacza nie tylko odwaga na scenie czy ekranie, ale również w jak najbardziej realnym życiu: "Aktor Teatru Narodowego jako jedyny w kolejce WKD około północy wracając ze spektaklu stanął w obronie bitego pasażera. W domu o tym nic nie powiedział." W internecie żartowano, że... "widocznie bał się żony".
Dorobek teatralny Henryka Talara to ponad sto ról w filmie i telewizji. Dwa razy więcej w teatrze. Od 1975 roku jest także współpracownikiem Teatru Polskiego Radia - bierze udział w wybitnych słuchowiskach. Znamy go także jako szczególnego interpretatora prozy i poezji. Od kilkudziesięciu lat jako Janusz Tetera ma swoje miejsce w radiowym słuchowisku "W Jezioranach".
Nagrody:
- 1971 - Nagroda Zarządu Głównego SPATiF-u za rolę Czeladnika II w "Szewcach" Stanisława Ignacego Witkiewicza w reżyserii Macieja Prusa w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu na 11. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych;
- 1980 - Nagroda aktorska za rolę Johna w "Wyspie" Athola Fugarda, Johna Kani i Winstona Ntshony w reżyserii Macieja Domańskiego z Teatru Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie na Festiwalu de la Bâtie w Genewie;
- 1983 - Nagroda za rolę w przedstawieniu "Łysa śpiewaczka" Eugène'a Ionesco w reżyserii Romualda Szejda w Teatrze Scena Prezentacje w Warszawie na 18. Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form w Szczecinie;
- 1986 - Nagroda prezesa komitetu do spraw Polskiego Radia i Telewizji Polskiej za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Telewizji;
- 1986 - Złoty Ekran za role w widowiskach Teatru Telewizji - Vittorio Matty w "Selekcji" według Waldemara Łysiaka w reżyserii Tadeusza Kijańskiego i Stone'a w "Potrójnym nelsonie" Richarda Harrisa w reżyserii Stefana Szlachtycza;
- 1989 - Nagroda Za zasługi - Teatr Narodowy (Adam Hanuszkiewicz);
- 1994 - Loża Liderów '94 - Nagroda "Trybuny Śląskiej";
- 1997 - Śląska Złota Maska - nagroda za reżyserię "Zemsty" Aleksandra Fredry i rolę McMurphy'ego w "Locie nad kukułczym gniazdem" Dale'a Wassermana w reżyserii Łukasza Wylężałka w Teatrze im. Adama Mickiewicza w Częstochowie;
- 1999 - II Festiwal Teatrów Dramatycznych w Zabrzu - za rolę Wolanda i Piłata w "Mistrzu i Małgorzacie" w reżyserii Andrzeja Marii Marczewskiego - Teatr Polski w Bielsku-Białej;
- 2008 - Nagroda za rolę Richarda w "Wędrowcu" w Teatrze Narodowym w Warszawie;
- 2009 - Złoty Mikrofon - Nagroda Polskiego Radia;
- 2011 - Wielki Splendor - Nagroda za wybitne osiągnięcia artystyczne w Teatrze Polskiego Radia;
- 2012 - Nagroda im. Boya przynana przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Teatralnych - za całokształt pracy twórczej ze szczególnym uwzględnieniem roli Prospera w "Burzy" Szekspira w Studiu Teatralnym Koło;
- 2013 - Główna Nagroda za rolę Ilji w "Proroku Ilji" Tadeusza Słobodzianka oraz Jewgienija Siergiejewicza Dorna w "Mewie" Borysa Akunina - na Festiwalu Dwa Teatry w Sopocie;
- 2016 - Wielka Nagroda XVI Festiwalu Dwa Teatry Sopot 2016 - za wybitne osiągnięcia artystyczne w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji Polskiej;
- 2017 - "Osobowość Śląska", tytuł przyznany w maju 2017;
- 2017 - Nagroda VIP 2017.
Odznaczenia:
- 1985 - Srebrny Krzyż Zasługi - jubileusz słuchowiska "W Jezioranach";
- 1988 - Zasłużony Działacz Kultury - jubileusz Teatru Ateneum w Warszawie;
- 2010 - Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis";
- 2015 - Złota Odznaka za Zasługi dla Województwa Śląskiego - z okazji 50-lecia pracy artystycznej;
- 2015 - Medal Bene Merentibus za zasługi dla Miasta Częstochowa - z okazji 50-lecia pracy artystycznej;
- 2017 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, luty 2012; aktualizacja: Janusz R. Kowalczyk, listopad 2017.