"Pewnego pięknego poranka, Roku Pańskiego 2005, spotkał się Kwaśny z Palkowskim. W jakiejś podłej restauracyjce zasiedli obaj do wątpliwej jakości posiłku, zakrapianego trunkiem z warszawskich browarów. Znali się wcześniej, niejedno razem wypili, przygód mieli kilka i nieprzygód też. Kwaśny na wstępie wyjawił, że właśnie kupił mieszkanie na Pradze. Palkowski zdziwił się zza kufla. Raz, że Kwaśny kupił mieszkanie, dwa, że na Pradze. Kwaśny wyjaśnił, że tanio, że rodzice, że banki. Ale rzecz nie w tym. O sąsiadów się rozchodzi. Nad nim fryzjerka, blondyna, co narzeczonego ma oprycha, ale tak to miła jest nawet. Pod nim były policjant, teraz taksówkarz, co strofuje go ciągle. A do tego monterzy jacyś, co mu zły numer podłączyli i trzy dni odbierał telefony do zakładu fryzjerskiego. Nie dość, że im zapłacił, to wcale jacyś mili nie byli i nad drzwiami zostawili wielką dziurę. Więc się Kwaśny w centrali poskarżył. Znów przyszli monterzy, żeby do centrali dzwonił, bo ich z roboty wyrzucili i żeby powiedział, że pieniędzy nie brali, a jak już, to za co innego. A dziurę załatają... Palkowski się napił, zakąsił podanym przez nieładną kelnerkę ochłapem i powiedział, co by Kwaśny te swoje przeżycia spisał jakoś, to może zrobią razem jakiś krótki filmik. Ot tak, dla wprawy. Kwaśny się ucieszył, zjedli, dopili i wyszli nie zostawiając brzydkiej pani napiwku."
Początek reżyserskiej eksplikacji Łukasza Palkowskiego wydaje się najlepszym określeniem fenomenu filmu "Rezerwat", do którego Palkowski napisał scenariusz razem z aktorem Marcinem Kwaśnym, a który okazał się przebojem licznych krajowych letnich festiwali i przeglądów filmowych 2007 roku. Wcześniej pokazano go na Koszalińskim Festiwalu Debiutów "Młodzi i Film", gdzie otrzymał Nagrodę Specjalną Jury nagrodę Jury Młodzieżowego oraz nagrody publiczności i dziennikarzy. Kiedy lato się skończyło, film trafił do Gdyni, na Festiwal Polskich Filmów Fabularnych, gdzie stał się autentycznym wydarzeniem: Palkowski otrzymał nagrodę za debiut reżyserski, ponownie nagrody dziennikarzy i publiczności, nagrodzono też montaż. Na osobną uwagę zasługuje błyskotliwa kreacja Soni Bohosiewicz, nagrodzonej zarówno w Koszalinie, jak i w Gdyni, która pod koniec roku sięgnęła po najważniejsze w Polsce wyróżnienie dla młodego aktora, nagrodę im. Zbigniewa Cybulskiego.
Słowo "rezerwat" ma w języku polskim co najmniej dwa znaczenia. Z jednej strony określa obszar pozostający od dawna w niezmienionym stanie, z drugiej zaś miejsce, które warto i należy chronić. Użycie określenia "rezerwat" w stosunku do warszawskiej dzielnicy Praga - zwłaszcza w tym drugim znaczeniu - może zaskakiwać. Praga nie cieszy się dobrą sławą: leży po lewej stronie Wisły, formalnie stała się dzielnicą Warszawy pod koniec XVIII wieku, ale zachowała swoją specyficzną obyczajowość. Wielokrotnie w swej historii palona i niszczona stała się siedliskiem miejskiego folkloru, czego nie zmieniło ani umieszczenie tam wielkiego przemysłu, ani też obudowanie w czasach komunizmu starej Pragi wielkimi blokowiskami. Sławy "złej dzielnicy" nie zatarły też zmiany w okresie transformacji ustrojowej. Nadal obok nowoczesnych budynków są tu stare, rozsypujące się kamienice, a zapuszczenie się w ciemne zaułki może okazać się przygodą bardzo niebezpieczną.
Dlaczego więc Palkowski chce - i słusznie! - chronić tę dzielnicę? Ze względu choćby na specyficznego ducha Pragi, jej krzepiący genius loci. Wprawdzie mieszkają tu ludzie o wątpliwej reputacji - drobni złodzieje, obiboki, element pod każdym względem podejrzany - ale przecież kierują się określonym kodeksem moralnym, wiernym tradycyjnym wartościom. Tu liczy się prawda, uczciwość i lojalność, a także wychodząca z tego samego pnia wrażliwość - być może zaskakująca, gdy poznaje się nieco naiwny światopogląd mieszkańców Pragi.
O tym wszystkim przekonuje się młody warszawski fotograf, który wynajmuje mieszkanie na lewym brzegu Wisły. Wspomniane w eksplikacji przygody Marcina Kwaśnego (właśnie on gra tę rolę) stają się jego udziałem. Początkowo będą go irytować, ale z czasem - kiedy zachwyci się urodą tego miejsca i lepiej pozna swych sąsiadów - odkryje niezwykły urok Pragi: dzielnicy nieznanej, choć odległej od ścisłego centrum Warszawy raptem o kilka minut.
- Rezerwat, Polska 2007. Reżyseria: Łukasz Palkowski, scenariusz: Łukasz Palkowski, Marcin Kwaśny, zdjęcia: Paweł Sobczyk, muzyka: Sebastian Krajewski, scenografia: Joanna Białousz, kostiumy: Barbara Łagowska, montaż: Paweł Witecki, dźwięk: Mateusz Adamczyk, Wojciech Błaszczyk. Występują: Marcin Kwaśny (Marcin Wilczyński), Sonia Bohosiewicz (Hanka B.), Grzegorz Palkowski (Grześ), Artur Dziurman (pan Roman), Tomasz Karolak (Rysiek), Mikołaj Muller (fotograf), Krzysztof Janczar (właściciel kamienicy), Jan Stawarz (pijak), Bożena Adamek (matka Grzesia). Produkcja: Paisa Films, współfinansowanie: Polski Instytut Sztuki Filmowej. Czas wyświetlania: 100 min. Dystrybucja: Fundacja Film Polski. W kinach od 11 stycznia 2008 roku.
Nagrody:
- 2007
- Srebrna Statuetka Leliwity - Nagroda Specjalna, nagroda jury młodzieżowego dla Łukasza Palkowskiego Tarnowskiej Nagrody Filmowej w Tarnowie;
- Nagroda Specjalna Jury, Nagroda Jury Młodzieżowego, nagroda publiczności, nagroda dziennikarzy dla Łukasza Palkowskiego na Koszalińskich Spotkaniach Filmowych "Młodzi i Film" w Koszalinie;
- Nagroda za debiut aktorski w głównej roli kobiecej dla Soni Bohosiewicz na Koszalińskich Spotkaniach Filmowych "Młodzi i Film" w Koszalinie;
- "Złota Rybka" dla najlepszego filmu polskiego na festiwalu Ińskie Lato Filmowe w Ińsku;
- Nagroda Publiczności dla Łukasza Palkowskiego na Festiwalu Filmu i Sztuki "Dwa Brzegi" w Kazimierzu Dolnym - Janowcu;
- Nagroda za debiut reżyserski, Nagroda Publiczności Silver Screen, nagroda dziennikarzy dla Łukasza Palkowskiego na Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni;
- Nagroda za montaż dla Pawła Witeckiego na Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni;
- Nagroda za drugoplanową rolę kobiecą dla Sonii Bohosiewicz na Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni;
- Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego dla Sonii Bohosiewicz;
- 2008
- Paszport "Polityki" dla Łukasza Palkowskiego - nagroda w kategorii: film za "najbardziej obiecujący debiut ostatnich sezonów, za umiejętne połączenie własnych ambicji artystycznych z oczekiwaniami widowni, za wzorcową pracę z aktorami";
- Orzeł, Polska Nagroda Filmowa w kategorii "odkrycie roku" dla Sonii Bohosiewicz;
- Nagroda "Ponad Kategoriami" dla Sonii Bohosiewicz na Festiwalu Filmów Polskich w Nowym Jorku;
- Nagroda za debiut dla Łukasza Palkowskiego na Festroia International Film Festival w Setúbal;
- Nagroda za najlepszą pierwszoplanową rolę męską dla Marcina Kwaśnego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym "Golden Brig" w Odessie;
- Nagroda za scenariusz dla Łukasza Palkowskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krajów Nadbałtyckich w Swietłogorsku;
- Nagroda za scenariusz dla Marcina Kwaśnego na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krajów Nadbałtyckich w Swietłogorsku;
- Nagroda dla najlepszego filmu fabularnego profesjonalnego dla Łukasza Palkowskiego na Festiwalu Filmów Optymistycznych "Happy End" w Rzeszowie;
- Nagroda dla optymistycznej bohaterki filmu fabularnego dla Sonii Bohosiewicz na Festiwalu Filmów Optymistycznych "Happy End" w Rzeszowie;
- Wyróżnienie dla Jana Stawarza na Festiwalu Filmów Optymistycznych "Happy End" w Rzeszowie.
Autor: Konrad J. Zarębski, październik 2008.