W 1930 roku Karol Szymanowski ponownie objął stanowisko dyrektorskie warszawskiej uczelni, tym razem (po zreformowaniu) działającej pod nazwą Wyższej Szkoły Muzycznej. Na uroczystość otwarcia Akademii i objęcia funkcji jej rektora kompozytor napisał krótki hymn na sopran, chór organy i orkiestrę do słów Stanisława Wyspiańskiego, zatytułowany "Veni Creator op. 57". Patriotyczny tekst, pełen patosu i powagi, wyraził Szymanowski równie pompatyczną w charakterze muzyką, o której sam tak wyraził się w liście do Zofii Kochańskiej:
Taka ogromna uroczysto-efektowna bujda, której osobiście bardzo nie lubię, ale z wielu względów musiałem to zrobić. […] Niestety – entre nous – i ta muzyczna maszynka jakby trochę rdzewieje – dowód, to Veni Creator – które mi się ciągle wydaje okropne i bez przekonania pisane. A myślę, że będzie miało (w Warszawie naturalnie) więcej powodzenia od najlepszych moich sztuczek – bo z odpowiednim patosem i gestem!1.
Prawykonanie "Veni Creator" odbyło się 7 listopada 1930 roku w Filharmonii Warszawskiej podczas koncertu z okazji otwarcia Wyższej Szkoły Muzycznej w wykonaniu Stanisławy Korwin-Szymanowskiej, Chóru Konserwatorium Muzycznego i Orkiestry Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga. W późniejszych latach utwór kilkakrotnie powracał do programów koncertowych, niewiele jednak dostępnych jest jego nagrań. Spośród tych nielicznych rejestracji fonograficznych na uwagę zasługuje m.in. jedna z pierwszych, w interpretacji Haliny Słonickiej oraz Chóru i Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego, dokonana w marcu 1966 roku (nagranie archiwalne w zbiorach Polskiego Radia), a także Barbary Zagórzanki oraz Chóru i Orkiestry Filharmonii Śląskiej pod batutą Karola Stryji z roku 1989 (dwa wydania na płytach CD – nakładem wydawnictwa Marco Polo [zob. "Karol Szymanowski…", Marco Polo 1990 ] i Naxos).
Partytura kompozycji nie została wydana.
Przypisy:
1 "
Karol Szymanowski. Korespondencja", Tom III: lata 1927-1931, cz. 3, s. 377-378, list z 2 IX 1930 do Zofii Kochańskiej, oprac. Teresa Chylińska, Musica Iagellonica, Kraków 1997.
Autor: Anna Iwanicka-Nijakowska, wrzesień 2007 r.