Na pierwszym planie dokumentacja akcji Teresy Murak,
ZASIEW, 1996-2001,
w głębi Natalia LL, SZTUKA KONSUMPCYJNA, 1975, fotografia
W Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (CSW) w Warszawie otwarto długo oczekiwaną, stałą międzynarodową kolekcję sztuki współczesnej. Kolekcja, chociaż przewiduje się jej nieprzerwaną ekspozycję, będzie miała charakter prezentacji dynamicznej, wzbogacanej systematycznie nowymi nabytkami. Będzie to kolekcja żywo reagująca na zjawiska pojawiające się w najnowszej sztuce.
Otwarcie kolekcji stało się wydarzeniem artystycznym, ponieważ jest to jedyna tak obszerna stała prezentacja sztuki współczesnej w Polsce. Odkąd w latach trzydziestych artyści skupieni wokół Jana Brzękowskiego (1903-1983) utworzyli międzynarodową kolekcję dzieł ówczesnej awangardy, zgromadzoną potem w Muzeum Sztuki w Łodzi, w Polsce nie powstało żadne muzeum sztuki współczesnej. Upadł również niedawny projekt wybudowania w Warszawie nowoczesnego muzeum poświęconego wyłącznie sztuce współczesnej zgłoszony przez Andę Rottenberg - wieloletnią dyrektor Galerii Sztuki Współczesnej Zachęta w Warszawie. Zbiory muzeów w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Wrocławiu od dawna nie oddają różnorodności najnowszych zjawisk artystycznych zarówno w sztuce polskiej jak i zagranicznej. Muzea pozbawione rządowych dotacji na nowe zakupy mogą jedynie liczyć na okazyjne dary i depozyty.
Richard Long, KAMIENNE KOŁO, 1977,
instalacja - kamienie. W tle obrazy Tomasza Ciecierskiego
Pokazywaną na Zamku Ujazdowskim kolekcję poprzedzały wcześniejsze czasowe prezentacje zbiorów sztuki CSW, zatytułowane kolejno "Kolekcja" w 1992, "Kolekcja II" w latach 1994-1995 oraz "Kolekcja III" w latach 1996-1997. Obecnie międzynarodowa kolekcja CSW, po przeszło 10 latach od chwili powstania, zawiera około 600 prac 133 artystów. Na wystawie pokazywanych jest 98 prac 76 artystów.
Kurator ekspozycji Wojciech Krukowski (dyrektor CSW) podzielił ją na kilka przestrzeni podporządkowanych określonym zagadnieniom tematycznym. Pierwsza obejmuje okres lat sześćdziesiątych - czas, kiedy sztuka wyrwała się z ustalonych kolein wyznaczanych przez następujące po sobie style. Rodzący się w tych latach konceptualizm jest punktem odniesienia, od niego Krukowski zaczyna swoją autorską opowieść o powojennej sztuce.
Paweł Althamer, POSTAĆ STOJĄCA, 1991
technika własna - trawa, wiklina, skóra zwierzęca
Druga część wystawy prezentuje dzieła artystów zainteresowanych fenomenem natury i środowiska, należące do nurtu land artu. Reprezentują je prace Tomasza Ciecierskiego, Teresy Murak, Davida Nasha, Leona Tarasewicza, Dennisa Oppenheima, i Ursuli von Ridingsvard.
W kolejnej przestrzeni umieszczono prace artystów, którzy wykazują szczególne zainteresowanie kondycją człowieka i jego społeczną determinacją, m.in. Edwarda Dwurnika, Katarzyny Kozyry i Zofii Kulik.
Dalsza część, poświęcona sztuce w przestrzeni publicznej (public art), ilustrowana jest dziełami Pawła Althamera, Christiana Boltanskiego, Jenny Holzer, Barbary Krüger i Krzysztofa Wodiczki. Osobną sferą prezentacji, jest sztuka dotykająca problemu ciała, reprezentują ją prace takich artystów, jak Zuzanna Janin, Oleg Kulig, Artur Żmijewski.
W dalszej części wystawy uwagę poświęcono działaniom będącym wyrazem nowej świadomości sztuki dążącej do ciągłego przekraczania konwencji i odchodzącej od tworzenia dzieł - przedmiotów - na rzecz akcji, manifestacji i happeningów. Są tu prace Jerzego Beresia, Zbigniewa Warpechowskiego i Janusza Bałdygi.
Wiele uwagi poświęcono również różnym przejawom konceptualizmu. Obok dzieł Andrzeja Dłużniewskiego, Dennisa Oppenheima, Emmeta Williamsa, w osobnym pomieszczeniu, prezentowana jest przygotowana specjalnie dla CSW instalacja Ilyi Kabakova i Josepha Kosutha pt. "Korytarz dwóch banalności".
Jarosław Modzelewski, HYGENE, 1990,
akryl na płótnie
Wystawa pokazuje również wielość wątków sztuki tworzonej w okresie ostatnich dwudziestu lat. Obok obrazów członków Gruppy (warszawskiej formacji artystycznej, działającej w latach 1983-1989) Jarosława Modzelewskiego i Marka Sobczyka - znajdują się tu prace m.in. Marka Kijewskiego, Joanny Rajkowskiej, Dominika Lejmana, Izabeli Gustowskiej i Roberta Maciejuka.
Kolekcję zamyka cykl dzieł, których istotną cechą jest skupienie na problemach związanych z pojęciami tożsamości, pamięci, czasu, nieskończoności. Są to m.in. prace Andrzeja Szewczyka, Mirosława Bałki i Michelangello Pistoletto.
Otwarciu stałej kolekcji CSW towarzyszył pokaz Depozytu Galerii Foksal (do 28 lutego 2002), jednej z najważniejszych galerii sztuki współczesnej w Polsce. Zderzenie tych dwóch zbiorów ukazuje dwa modele kolekcjonowania sztuki. Jak zaznaczył kierownik galerii Wiesław Borowski, "tworzenie kolekcji Foksal nie było jej celem programowym. Interesowała nas efemeryczność, ulotność dzieła sztuki sprowadzanego często do jednorazowego pokazu, czy instalacji". W działaniach Galerii dążono do zerwania z tradycyjnie pojmowanym dziełem sztuki, które budowałoby prestiż miejsca. Sztuka ta ukazana w muzealnej przestrzeni ulega "instytucjonalizacji".
W CSW pokazano prace kilkunastu artystów współpracujących z galerią, m.in.: Henryka Stażewskiego, nestora polskiej awangardy, Edwarda Krasińskiego, Koji Kamoji, Marii Stangret, Christiana Boltanskiego i Anette Messager i Mirosława Bałki. Ulotne wydarzenia realizowane w Galerii Foksal, takie jak happening "Wszystko wisi na włosku" Tadeusza Kantora, projekt "Miejsce, gdy ma to miejsce" Daniela Burena, czy akcję "Bródno 2000" Pawła Althamera - zostały utrwalone na fotografiach.
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Warszawa, Al. Ujazdowskie 6
tel. (+48 22) 628 12 71-73
csw.art.pl