Interdyscyplinarne Centrum Badawcze Humanities/Art/Technology (Humanistyka/Sztuka/ Technologia)
Powstało w 2011 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z inicjatywy prof. Agnieszki Jelewskiej i dra Michała Krawczaka. Jest pionierską w Polsce, nowoczesną jednostką inicjującą i realizującą transdyscyplinarne badania i projekty artystyczne. Współpracuje z teoretykami, artystami, projektantami, inżynierami o różnych kompetencjach i specjalizacjach. Jako hub naukowo-artystyczny realizuje często projekty, które nie mieszczą się w zdefiniowanych, konwencjonalnych granicach istniejących dyscyplin artystycznych i badawczych. Czyni sztukę narzędziem naukowego poznania, a naukę eksperymentem artystycznym.
W ciągu kilku lat istnienia Centrum zrealizowało wiele projektów zarówno naukowych, artystycznych, kuratorskich, jak i edukacyjnych. Prócz organizacji otwartych wykładów ze światowej sławy artystami sztuki medialnej i art& science , jak choćby Stevem Dixonem, Royem Ascottem czy Jill Scott oraz festiwalu sztuki eksperymentalnej Performing Media (do tej pory odbyły się dwie edycje), ważnym elementem działalności Centrum są projekty kuratorskie prowadzone w obrębie art&science.
W 2013 roku Jelewska i Krawczak byli kuratorami wystawy "Transnature is Here" realizowanej w ramach Festiwalu Malta. Jej idea polegała na translacji i artystycznej interpretacji najnowszych badań nad biosemiotyką i różnymi formami komunikacji pomiędzy organizmami żywymi w ramach dzieł interaktywnych, włączających silnie widza w proces poznawczy i doświadczeniowy. Większość zaprezentowanych prac opierała się na projektowaniu mikrobiosfer, w których możliwa była koegzystencja natury i technologii. Biochemiczne czy elektromagnetyczne bodźce generowane przez żywe organizmy przetwarzane były przez cyfrowe algorytmy, tworząc formy sztuki interaktywnej. Do współpracy nad "Transnature Is Here" kuratorzy zaprosili Przemysława Jasielskiego, Rafała Zapałę, Marka Straszaka, Tomasza Gęstwickiego, Patryka Lichotę, Szymona Kaliskiego.
Ważnym projektem artystycznym była też interaktywna instalacja "Post-Apocaplypsis": kuratorowana przez Agnieszkę Jelewską, a zrealizowana przez zespół programistów, badaczy, kompozytorów i architektów (Pawła Janickiego, Rafała Zapałę, Michała Krawczaka, Michała Cichego oraz Jerzego Gurawskiego) polska ekspozycja na Praskim Quadriennale w czerwcu 2015 roku. Instalacja została nagrodzona Złotym Medalem za sound design. W ten sposób po raz pierwszy od 36 lat polska ekspozycja zdobyła nagrodę na Quadriennale. Projekt odnosił się do współczesnej kultury post-technologicznej oraz współczesnej wizji świata sieciowego i globalnego.
"Widzowie wkraczają tu bezpośrednio w zagęszczoną przestrzeń danych pogodowych transmitowanych na żywo, między innymi z różnych miejsc energetycznych zagrożeń i katastrof na Ziemi (Czarnobyl, Los Alamos, Fukushima). Aktualizowane na bieżąco dane poddawane są artystycznemu przetworzeniu poprzez sonifikację – w ten sposób instalacja zostaje wypełniona audiosferą reagującą na ludzką obecność".[1]
"Post-Apocalypsis" realizuje ekosystemowe koncepcje enwironmentalizmu jako wizji technologicznie mediowanej natury.
"Wprowadzone w obręb instalacji elementy natury – stechnologizowane drzewa – poprzez interfejsy przewodnictwa kostnego – komunikują romantyczne i polityczne konfesje, które niosąc ze sobą lokalny, narodowy i tożsamościowy potencjał, rozpadają się pod wpływem zaburzeń transmisji. Błędy i przepięcia elektroniczne, które pojawiają się w akcie komunikacji pomiędzy widzem i technonaturalnym otoczeniem, współbrzmią z dynamicznymi stanami atmosferycznymi, tworząc wrażenie podwyższonego stanu zagrożenia."[2]
HAT Research Center prowadzi także szeroką działalność warsztatową i projekty z zakresu eksperymentalnej edukacji wykorzystującej sztukę elektroniczną, interaktywną i nowe media. Między innymi w 2014 roku Agnieszka Jelewska i Michał Krawczak zrealizowali cykle warsztatowe "Emotional Urban Weather" (we współpracy z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie) oraz "My, Dzieci z Projektu Ziemia" (w ramach programu "Wielkopolska Rewolucje" kuratorowanego przez Agatę Siwiak), w czasie których wykorzystywane były narzędzia takie jak hacking, sound design, creative coding w kontekście ekologii słyszenia, teorii antropocenu i archeologii mediów. Inne projekty warsztatowe wykorzystywały także techniki interaktywne, physical computing dla artystów, recycling design, circuit bending i wiele innych.
Centrum prowadzi także projekty stricte naukowe. Wśród nich na uwagę zasługują między innymi badania nad sztuką technologiczną w Polsce uwieńczone dwujęzyczną publikacją "Sztuka i technologia w Polsce od cyberkomunizmu do kultury makerów" (2014)[3] oraz "Sztuka jako laboratorium nowego społeczeństwa", skupione na badaniu europejskich projektów z zakresu art&science. Oba projekty realizowane są w ramach grantów Narodowego Centrum Nauki.
Michał Krawczak
[1] Agnieszka Jelewska, Post-Apocalypsis, [w:] Post-Apocalypsis, Instytut Teatralny, Warszawa 2005.
[2] Michał Krawczak, Ekosystem Post-Apocalypsis, [w:] Post-Apocalypsis, Instytut Teatralny, Warszawa 2015