To praca ciężka i niezwykle szkodliwa dla zdrowia. Podstawowym sposobem pozyskiwania węgla drzewnego od początków ubiegłego wieku było jego wypalanie w tzw. mielerzach, czyli stosach obsypanych szczelnie ziemią i obłożonych darnią. Obecnie stosuje się specjalne stalowe retorty. Przyspiesza to sam proces produkcyjny, ale nie czyni tej pracy lżejszą.
Obserwujemy jeden dzień z życia Janiny i Marka. Całodzienną harówkę kończy skromny posiłek. Żeby do niego zasiąć, trzeba się dokładnie obmyć, ciemny pył oblepia każdy skrawek odsłoniętego ciała. Jedyną rozrywką małżeństwa jest zabawa z psem i kotem, w wolnej chwili można jeszcze iść na grzyby lub wieczorem - po pracy - posłuchać radia. Tę przejmującą impresję o ludzkim znoju kończy pieśń Grigorija Lwowskiego "Nynie sily niebiesnyja", hymn kościelny, który w obrządku bizantyjskim towarzyszy przejściu z liturgii słowa do liturgii eucharystycznej, w wykonaniu chóru Russian Orthodox Singers pod dyrekcją Gieorgija Smirnowa. Rozpoczynają go słowa: "My, którzy cherubinów tajemnie przedstawiamy i życiodajnej Trójcy trójświętą pieśń śpiewamy, odrzućmy teraz wszelką życia troskę".
Piotr Złotorowicz obserwuje życie codzienne tytułowych smolarzy. Czyni to w sposób prosty - nie sięga po wyszukane środki wyrazu czy efektowne figury stylistyczne. Asceza filmowego języka dodatkowo uwiarygodnia dokumentalną prawdę zawartą w opowieści. Autor "Smolarzy" opowiada głównie obrazem, nie ma w tym filmie komentarza zza kadru, nie ma właściwie dialogów, a tylko strzępki rozmów, funkcje narracyjne prowadzi strona wizualna filmu, a ścieżka dźwiękowa (poza wspomnianym fragmentem kościelnego hymnu ograniczona do dźwięków naturalnych: szczekania psa, świergotu ptaków) jedynie ją dopełnia.
Złotorowicz urodził się w 1982 roku w Dębnie Lubuskim. Jest absolwentem Wydziału Elektrycznego Politechniki Szczecińskiej. W 2006 roku rozpoczął studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. "Smolarze", etiuda nagrodzona na ponad dwudziestu festiwalach filmowych na całym świecie, jest jego debiutem dokumentalnym.
- "Smolarze", Polska 2010. Reżyseria i scenariusz: Piotr Złotorowicz, zdjęcia: Malte Rosenfeld, montaż: Barbara Snarska, dźwięk: Ewa Bogusz, kierownictwo produkcji: Joanna Malicka, opieka artystyczna: Mirosław Dembiński, Maciej Drygas. Produkcja: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna w Łodzi (przy wsparciu finansowym Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej). Kolor, 15 min.
Nagrody:
- Nagroda za najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny na 24. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Pärnu, 2010;
- Nagroda za najlepszy film dokumentalny na 9. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Studenckich w Sankt Petersburgu, 2010;
- Grand Prix na 15. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych "Fenêtres Sur Courts" w Dijon, 2010;
- Nagroda Łódzkiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku im. Heleny Kretz na 20. Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu" w Łodzi, 2010;
- Grand Prix na 2. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym "Filmer le Travail" w Poitiers, 2011;
- Mały Stempel dla Piotra Złotorowicza jako najlepszego autora poniżej trzydziestego roku życia na 3. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych "ZagrebDox" w Zagrzebiu, 2011;
- Nagroda główna za najlepszy film dokumentalny na 4. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych "Taos Shortz Film" w Nowym Meksyku, 2011;
- Nagroda główna za najlepszy film dokumentalny na 15. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Saguenay, 2011;
- Nagroda na 13. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Waszyngtonie, 2011;
- Nagroda Specjalna za reżyserię na 14. Przeglądzie Etiud Filmowych "Klaps" w Turku, 2011;
- Złoty Lis na 4. Międzynarodowym Festiwalu Etiud Studenckich "Semaine du Cinéma" w Paryżu, 2011;
- Nagroda główna w kategorii najlepszy film dokumentalny na Wimbledon Shorts Film Festival w Londynie, 2011;
- Wyróżnienie Honorowe na EMERGEANDSEE Media Arts Festival w Berlinie, 2011;
- Wyróżnienie Honorowe w kategorii filmu krótkometrażowego na 1. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym "Lume de Cinema" w Brazil, 2011;
- Nagroda Główna za najlepszy film dokumentalny na 5. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Guanajuato, 2011;
- I Nagroda na 3. Iñigo Film Festival w Madrycie, 2011;
- Nagroda Regionu Veneto na 16. Film Festival della Lesina w Bosco Chiesanuova, 2011;
- Nagroda za najlepszy film dokumentalny na 2. Międzynarodowym Festiwalu Filmu Krótkometrażowego "Con i minuti contati" w Montefalco, 2011;
- Nagroda za najlepszy film dokumentalny na 20. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych i Wideo w Cabbagetown, 2011;
- Nagroda za najlepszy film na 5. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Edynburgu, 2011;
- Nagroda za najlepszy film krótkometrażowy na 8. Black Earth Film Festival w Galesburgu, 2011.
Autor: Jerzy Armata, listopad 2011.