"MOK. Ilustrowany atlas architektury północnego Mokotowa"
Trzeci z serii architektonicznych przewodników po Warszawie opisuje dzielnicę, która posiada wyjątkowy klimat - łączy wielkomiejski styl prawie śródmiejskiej dzielnicy z nastrojem kameralnej, zielonej, cichej enklawy.
31 sierpnia 2015 roku Urząd Miasta Stołecznego Warszawy uruchomił internetową, interaktywną mapę miasta, na którą naniesiono wszystkie obiekty wpisane do rejestru zabytków. "Kartograficzna prezentacja zabytków, charakterystycznych skupisk i form przestrzennych uczytelnia charakter krajobrazu kulturowego i pozwala na jego głębszą analizę" – piszą pomysłodawcy przedsięwzięcia. Przeglądając tę mapę rzeczywiście łatwo dostrzec, że są w mieście obszary prawie w całości objęte ochroną konserwatorską. Do takich należy tzw. Stary Mokotów, czyli rejon, który Centrum Architektury uczyniło tematem trzeciego tomu swoich nietypowych przewodników po warszawskich dzielnicach.
"MOK" dołączył do wydanych wcześniej tomików "SAS" i "ŻOL", czyli ilustrowanych atlasów, prezentujących najciekawsze obiekty architektury Saskiej Kępy i Żoliborza. Idea tej serii wydawniczej jest prosta: autorzy wybierają kilkadziesiąt najciekawszych budynków z terenu dzielnicy i prezentują je w książce za pomocą syntetycznego rysunku oraz krótkiego opisu. Przeglądowi budowli towarzyszy wstęp, opisujący dzieje tego rejonu miasta, jego cechy charakterystyczne i główne walory. Wszystkie książki publikowane są w dwóch językach – po polsku i angielsku, by trafić także do turystów. Niewielki, prawie kieszonkowy format publikacji zachęca, by zabierać ją ze sobą na spacery po mieście.
Nie było pewnie łatwym zadaniem wybranie spośród dziesiątków wartościowych mokotowskich budowli zaledwie sześćdziesięciu, które przedstawiono w tomiku "MOK". Tym bardziej, że architektura północnej, najstarszej części dzielnicy jest bardzo zróżnicowana. Autorzy publikacji najwięcej miejsca poświęcili pochodzącej z okresu międzywojennego architekturze mieszkaniowej – bo jest ona na Mokotowie godnie reprezentowana.
Stoją tu modernistyczne wille, jak choćby ta Jana Bogusławskiego przy Humańskiej, z tarasem nakrytym ażurowym dachem czy obłożony cegłą klinkierową dom przy ul. Kieleckiej, projektu Romualda Gutta. Są kameralne zespoły domów, jak mało znane dzieło Bohdana Pniewskiego – Kolonia Spółdzielni Słońce przy Madalińskiego i niewielkie kamienice z luksusowymi mieszkaniami na wynajem (np. Dom Klewina na Madalińskiego, projektu Stanisława Morawskiego). Ze względu na bliskość Śródmieścia, na Mokotowie stanęło też wiele potężnych kamienic dochodowych o prawdziwie wielkomiejskim charakterze. Są wśród nich tak sławne domy, jak kamienica Wedla (proj. Juliusz Żórawski), kamienica Wielopolskich (proj. Zygmunt Plater – Zyberk) czy kamienica firmy Drago (proj. Lucjan Korngold).
Ale Mokotów to nie tylko modernistyczne domy. Autorzy tomiku "MOK" spacerującym po tej warszawskiej dzielnicy sugerują zajrzenie do kościoła (np. jezuitów przy Rakowieckiej, ekspresyjnej bryły z lat 80.), szkoły (np. liceum im. Jana Kochanowskiego przy Wiktorskiej) czy szpitala (MSW przy Wołoskiej). Wśród opisanych w książce obiektów nie mogło zabraknąć takich mokotowskich "kon", jak kompleks gmachów Szkoły Głównej Handlowej (proj. Jan Koszczyc – Witkiewicz, 1924-55), Kino Iluzjon (proj. Mieczysław Piprek, 1948-53) czy dawna księgarnia, dziś zaniedbany biurowiec Uniwersus (proj. Leszek Sołonowicz, Ryszard Lisiewicz, Arkadiusz Sitarski, 1975-81).
Mokotów jest jedną z największych dzielnic w Warszawie, jest też najliczniej zamieszkały. W jego skład wchodzą liczne osiedla i okolice o bardzo zróżnicowanym charakterze, ale ta najstarsza, północna część posiada wyjątkowy klimat, w którym integralnie łączą się ze sobą pozornie sprzeczne cechy: wielkomiejski styl prawie śródmiejskiej dzielnicy z nastrojem kameralnej, zielonej, cichej enklawy. Książka "MOK" z pewnością może pomóc w odkrywaniu różnych architektonicznych twarzy tego wyjątkowego zakątka Warszawy.
Tekst: Joanna Koszewska, Grzegorz Mika
Ilustracje: Maciej Drążkiewicz, Łukasz Gadomski
Wydawca: Centrum Architektury
Warszawa 2015
2015/11/02
