Pierwsze szkice "2. Sonaty fortepianowej op. 21" powstały wiosną 1910 roku. Całość ukończył Szymanowski latem następnego roku w Tymoszówce. Kompozycja dedykowana jest "A Madame Nathalie Davidoff" - rosyjskiej przyjaciółce artysty, która mieszkała niedaleko rodzinnej miejscowości kompozytora w majątku Wierzbówka. W liście do Zdzisława Jachimeckiego z września 1911 roku Szymanowski pisał:
Przed przyjazdem Artura [Rubinsteina] ukończyłem właśnie drugą 'Sonatę fortepianową'; - początkowo nie przywiązywałem do niej zbytniej wagi, - po dokładnym jednak przestudiowaniu i zagraniu jej przez Artura wystąpiły na jaw wszystkie 'ukryte zalety' i w rezultacie Ficio [Grzegorz Fitelberg] i Artur przejęli się nią niesłychanie, prawie wyżej ją stawiając od [II] 'Symfonii' .
Znakomity pianista Artur Rubinstein dokonał prawykonania "2. Sonaty dnia" 1 grudnia 1911 roku w Berlinie, następnie zaprezentował utwór Szymanowskiego kilka dni później w Monachium, a w styczniu 1912 roku także w Krakowie, Wiedniu i Lipsku.
Badacze twórczości Szymanowskiego, omawiając "2. Sonatę", często łączą ją ze wspomnianą w cytowanym liście 2. Symfonią B-dur op. 19. Obie kompozycje łączy bowiem nie tylko bliski czas powstania, ale także koncepcja architektoniczna. W fortepianowej "Sonacie", podobnie jak we wcześniejszym utworze symfonicznym, w dwie części wkomponowane zostały ogniwa tradycyjnego cyklu czteroczęściowego. Po I części w formie allegra sonatowego następuje część II będąca tematem z wariacjami, gdzie po prezentacji tematu i trzech pierwszych jego wariantów wśród kolejnych odnajdziemy Allegretto scherzando e capriccioso (odpowiednik scherza w tradycyjnym cyklu sonatowym), Largo espressivo (ogniwo powolne) i finałową fugę. Stylistycznie "2. Sonata" sytuuje się na granicy wczesnego okresu twórczości Szymanowskiego, bliskiego muzyce późnoromantycznej - z jej nawiązaniem do chromatyki "tristanowskiej" i rozbudowaną fakturą fortepianową, a okresem ukształtowanego indywidualnego stylu kompozytorskiego.
Utwór ukazał się drukiem w rok po powstaniu, w grudniu 1912 roku, wydany nakładem Universal Edition w Wiedniu.
Autor: Anna Iwanicka-Nijakowska, wrzesień 2007.