Fryderyk Chopin - "Andante spianato i Wielki Polonez Es-dur" op. 22 na fortepian i orkiestrę (1830-35).
Pomysł skomponowania utworu koncertowego z introdukcją powstał jeszcze przed wyjazdem kompozytora z Warszawy. Chopin rozpoczął pracę od komponowania "Poloneza", zostawiając na później introdukcję, o czym pisał w dowcipny sposób w liście z 13 września 1830 roku do swego przyjaciela Tytusa Woyciechowskiego:
"Zacząłem poloneza z orkiestrą, ale tylko dopiero się cznie, jest czątek, ale początku nie ma."
"Polonez" powstał w latach 1830-31, a "Andante spianato", czyli ów początek, Chopin skomponował dopiero w Paryżu na przełomie 1834 i 1835 roku. Utwór został wydany w 1836 roku jako "Grande Polonaise brillante précédée d'un Andante spianato" i dedykowany baronowej d'Este.
"Andante spianato", realizowane przez fortepian solo, jest utrzymane w tonacji G-dur i metrum 6/8. Nokturnowo-kołysankowy charakter introdukcji stanowi doskonałe wprowadzenie do "Poloneza", który rozpoczyna się heroicznym motywem intonowanym przez rogi. "Andante" wraz z "Polonezem" stanowią integralną całość, jednak Chopin podczas solowych koncertów, bardzo często wykonywał samo "Andante spianato". Główna część utworu - "Wielki Polonez", to wyjątkowy popis brawury, błyskotliwości i blasku partii fortepianu. W temacie "Poloneza" akcenty heroiczne przeplatają się ze śpiewnymi figuracjami. Jak w każdym utworze skomponowanym w stylu brillant, tak też w "Polonezie", orkiestra pełni drugoplanową rolę, tworząc tło dla pełnej wirtuozerii partii fortepianu, stąd też zdarza się, że utwór wykonywany jest bez orkiestry.
"Andante spianato i Wielki Polonez Es-dur" to ostatni utwór koncertujący skomponowany przez Chopina w stylu brillant. Wśród utworów przeznaczonych na fortepian i orkiestrę styl brillant pojawia się w jego twórczości także w obu koncertach, "Wariacjach B-dur na temat 'La ci darem la mano' z 'Don Juana' Mozarta" op. 2, "Fantazji na tematy polskie A-dur" op. 13 i "Rondzie à la Krakowiak F-dur" op. 14. W każdym z tych utworów część główną poprzedza introdukcja, zazwyczaj utrzymana w wolniejszym tempie. Ponadto we wszystkich tych utworach pojawiają się elementy stylu narodowego.
Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, marzec 2002.