Stanisław Brzozowski - patron Krytyki Politycznej - wyprzedził swoją epokę i wpłynął na kilka pokoleń polskiej inteligencji, nie tylko z lewej, ale i z prawej strony barykady. Czerpiąc z marksizmu i myśli Nietzschego, tradycji romantycznej i katolickiego modernizmu, filozofii europejskiej i literatury rosyjskiej, autor "Płomieni" walczył piórem przez całe życie.
"Brzozowski. Przewodnik Krytyki Politycznej" pokazuje najważniejsze wątki jego myśli: etos inteligenta-radykała, zadania sztuki i literatury, kwestie nowoczesnej formuły narodu, rozumnej modernizacji, niepodległości, rewolucji i podmiotowości społeczeństwa wobec kapitalizmu. Autorzy książki rysują też ścieżki jego myśli w XX i XXI wieku.
Przewodnik uzmysławia, że sto lat po śmierci twórcy "Legendy Młodej Polski" jego własna legenda stanowi wciąż inspirację dla każdego krytycznego umysłu. Wśród autorów są m.in. Agata Bielik-Robson, Andrzej Mencwel, Sławomir Sierakowski, Eliza Szybowicz, Andrzej Walicki. Śledzą oni krętą ścieżkę myśli Brzozowskiego, sięgającej od Nietzschego, przez marksizm, do katolicyzmu.
Stanisław Brzozowski (1878-1911) - krytyk literacki, filozof, pisarz, publicysta, krytyk teatralny, tłumacz. Najbardziej znany jest jako autor "Legendy Młodej Polski": książki, która spotkała się ze spektakularnym - zarówno w skali pochwały, jak i protestu - odzewem. Krytyk oceniał w niej i analizował zjawiska sobie współczesne: wyprowadzał własne rozumienie romantyzmu i jego relacji z Młodą Polską, pytał o kulturowe i społeczne uwarunkowania sytuacji polskiej (i europejskiej), poddawał bezkompromisowej krytyce przekonania i postawy. "Brzozowski naprawdę pisał tak, że pobudzał skrajne reakcje - ferował wyroki, miażdżył krytyką, obwieszczał prawdy niewątpliwe w profetycznym natchnieniu", pisał Andrzej Mencwel.
Brzozowski intensywnie pracował nad "Ideami" - swoją summą filozoficzną, próbą uporania się z dziedzictwem filozofii europejskiej, anonsowaną zarazem jako "Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej", w czym widać już zamiar konstruowania własnego projektu. Planował cykl powieści, którego nie udało mu się zrealizować w całości. Pośmiertnie ukazały się "Głosy wśród nocy" - zbiór tekstów, inspirowanych między innymi literaturą i myślą angielską.
Ze względu na pogarszający się stan zdrowia zamieszkał we Florencji w 1907 roku. Studiował tu filozofów i pisarzy włoskich, zwłaszcza Machiavellego i Giordana Bruna. Tutaj powstały jego szkice: "Idee" (1910) i "Głosy wśród nocy" (1912). Zmarł we Florencji w wieku niespełna 33 lat.
Spis treści
- Wstęp
Sławomir Sierakowski, "Powrót zbawionego heretyka"
- "Krytyk jest głębokim twórcą"
"Przed Gramscim i Lukácsem" - z Andrzejem Mencwelem rozmawia Michał Sutowski
"Wróg 'Polski zdziecinniałej' " - ze Sławomirem Sierakowskim rozmawia Tomasz Diatłowicki
"Czy jest koniunktura na Brzozowskiego?" - ze Sławomirem Sierakowskim i Maciejem Urbanowskim rozmawia Cezary Michalski
"Brzozowski, krytyk zaangażowany" - z Holgerem Polittem rozmawia Jakub Majmurek
- "Wrogiem naszym jest wszelki stan natury"
Andrzej Mencwel, "Filozofia dojrzałości dziejowej"
Wiktor Marzec, "Rewolucja 1905: myślenie polityczności"
Mateusz Piotrowski, "Brzozowski. Historia dla dorosłych"
Jakub Majmurek, "Prawo do pracy"
- "Co da się powiedzieć w sposób całkiem logiczny i przekonywający jest już martwe"
Michał Sutowski, "Chłodny umysł, pewne ręce, zawstydzone sumienie"
Agata Bielik-Robson, "Inne nawrócenie. O specyficznym katolicyzmie Stanisława Brzozowskiego"
Witold Mrozek, "Zamiast manifestu. Kilka uwag o krytyce z ducha Brzozowskiego"
Jakub Majmurek, "Przeciw bigoterii wolnomyślicielstwa. Brzozowski i krytyka przesądu naukowego"
- "Kobieta bowiem będzie miała czym żyć poza miłością"
Lena Magnone, " 'Starannie wyedukowane dziewczęta rzucające bomby'. Feminizm i socjalizm (na marginesie Płomieni)"
Eliza Szybowicz, "Ciało, kobieta, zmiana. Brzozowski i inni"
Agnieszka Wiśniewska, "Upaprani w rodzinę"
- Scenariusz lekcji o Brzozowskim
- Noty o autorach
Krytyka Polityczna wydała też "Pisma polityczne" Brzozowskiego - liczący ponad pięćset stron zbiór przeważnie krótkich rozprawek politycznych, często o cechach felietonowych, pamfletowych. Autor walczy na wszystkich frontach - z polskim nacjonalizmem, katolickim zaściankiem, carską opresją, inteligencką biernością, endecką hipokryzją.
Ponadto również w 2011 roku Wydawnictwo KP opublikowało klasyczną pozycję Czesława Miłosza "Człowiek wśród skorpionów", w której poeta składa hołd genialnemu myślicielowi początku XX wieku, pisarzowi, filozofowi, pełnemu pasji publicyście, krytykowi "Polski zdziecinniałej".
Źródło: www.krytykapolityczna.pl, materiały własne; opr. ak
- "Brzozowski. Przewodnik Krytyki Politycznej"
Opracowanie zbiorowe
seria: Przewodniki Krytyki Politycznej, t. 28
Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2011
118 x 165, ss. 292, miękka oprawa
ISBN 978-83-62467-17-4
W serii Przewodniki Krytyki Politycznej ukazały się publikacje poświęcone m.in. Andrzejowi Barańskiemu, Czesławowi Miłoszowi, Joannie Rajkowskiej, Wilhelmowi Sasnalowi, Jerzemu Skolimowskiemu, Arturowi Żmijewskiemu, Andrzejowi Żuławskiemu, grupie artystycznej Komuna Otwock i zespołowi hip hopowemu Paktofonika.
Ukazał się również przewodnik "Polityka literatury" - zbiór najważniejszych tekstów napisanych w środowisku "Krytyki Politycznej" na temat najnowszej polskiej literatury i krytyki literackiej, jej wymiaru społecznego i przekazu politycznego; publikacja zbiera teksty, które wywołały szereg dyskusji w ostatnich latach na temat literatury zaangażowanej i powinności artysty i krytyka literackiego.
W przygotowaniu jest publikacja poświęcona Agnieszce Holland.