Wsi spokojna, wsi wesoła – nowa urbanistyka na prowincji
Innowacyjne projekty urbanistyczne, które mogą stać się wzorem dla budownictwa przyszłości, realizowane są w Polsce z dala od centrów wielkich miast. Prowincja daje przykład.
W 2013 roku ruszyła budowa pierwszego w Polsce ekologicznego miasteczka, oferującego mieszkańcom wyjątkowo zdrowe i komfortowe warunki życia. Położona 20 minut drogi od Katowic i 50 minut od Krakowa osada Siewierz-Jeziorna została starannie zaplanowana zgodnie ze znanymi, ale rzadko w Polsce stosowanymi założeniami idei tzw. Nowej Urbanistyki (zwanej też Nowym Urbanizmem od angielskiego terminu New Urbanism). Ta wymyślona w USA na przełomie lat 70. i 80. koncepcja miała być lekarstwem na nieprzyjazny ludziom, radykalnie porządkujący przestrzeń modernizm oraz negatywne skutki rozlewania się miast (uban sprawl). Teoretycy Nowej Urbanistyki apelowali nie tylko o powrót do tradycyjnych układów zabudowy pierzejowej i ludzkiej skali budynków, ale przede wszystkim o tworzenie niewielkich, samowystarczalnych osad, w których w odległości spaceru można by załatwić większość codziennych spraw. Miasta i osiedla według tych reguł miałyby być organizowane wokół rynku, placu lub skweru i na niewielkim terenie zawierać wszystkie obiekty potrzebne do zaspokojenia podstawowych potrzeb społecznych i ekonomicznych (szkoły, przedszkola, sklepy, ale i domy kultury czy lokalne urzędy). Przestrzenie zabudowane powinny być w takich osiedlach uzupełnione dużą ilością zieleni, terenów rekreacyjnych i sportowych.
W latach 80. i 90. szczególnie wiele miasteczek podporządkowanych regułom Nowej Urbanistyki powstało na Florydzie, ale idee te znalazły swoich zwolenników na całym świecie. W Europie stały się inspiracją dla inwestycji budowlanych m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii czy Szwecji. W Polsce idee Nowej Urbanistyki w swojej praktyce zawodowej stosuje m.in. Maciej Mycielski, założyciel pracowni Mycielski Architecture & Urbanism (MAU). Ten architekt i urbanista doświadczenie zawodowe zdobywał w biurze Duany Plater-Zyberk & Co. w Miami, którego twórcy, Andrés Duany i Elizabeth Plater-Zyberk uważani są za najważniejsze postacie w rozwoju idei New Urbanism.
Osada antymodernistyczna
To właśnie pracownia Mycielski Architecture & Urbanism (MAU) jest odpowiedzialna za projekt osady Siewierz-Jeziorna. Pierwsze pomysły na miasteczko zaczęły powstawać w 2007 roku. Kształtowały się one w oparciu o wyniki szeregu warsztatów, podczas których różne grupy (od przyszłych mieszkańców, przez deweloperów, po urzędników) wypracowywały wspólną wizję planu zagospodarowania terenu. Siewierz-Jeziorna powstaje na terenie o powierzchni 120 hektarów, na którym docelowo ma zamieszkać 10 tysięcy osób. Deweloperzy otrzymali tu prawdo do budowania dopiero wtedy, gdy gotowy był szczegółowy plan urbanistyczny oraz wytyczne dotyczące skali zabudowy i jej funkcji.
Pomysłodawcy i twórcy osady Siewierz-Jeziorna piszą:
Miasta, zwłaszcza te największe, odgrywają kluczową rolę w rozwoju gospodarczym i społecznym państw oraz regionów, przyczyniają się niestety także do dewastacji środowiska naturalnego oraz pogorszenia zdrowia i jakości życia ich mieszkańców. Dlatego urbaniści, ekonomiści, specjaliści ds. ochrony środowiska, ale także mieszkańcy, rządy i inwestorzy poszukują efektywnych ekonomicznie, ograniczających negatywny wpływ na środowisko i wspierających lokalną społeczność, rozwiązań dla siedzib ludzkich.
Ich projekt zakłada powstanie osiedla zrównoważonego – a więc przyjaznego, oferującego wygodę i bezpieczeństwo oraz przestrzeń sprzyjającą nawiązywaniu społecznych relacji, budowaniu lokalnej społeczności. Na korzyść mieszkańców działa też położenie miasteczka. Dzięki lokalizacji na wzgórzu nie dotrze tu smog, a sąsiedztwo Zalewu Przeczycko-Siewierskiego zapewni tereny rekreacyjne.
Kryzysowe innowacje
Siewierz-Jeziorna właśnie się buduje – według projektu w osadzie powstać mają domy jednorodzinne i niezbyt wysokie budynki wielorodzinne. Kameralna, ludzka skala zabudowy jest jednym z ważnych postulatów teorii Nowej Urbanistyki, stawiającej ją w opozycji względem odhumanizowanych i przeskalowanych, monotonnych brył osiedli modernistycznych. Zanim amerykańscy urbaniści zebrali zbiór postulatów teorii New Urbanism, dostrzegający wady modernizmu architekci sami szukali pomysłów na nowy rodzaj zabudowy mieszkalnej. W 1983 roku zespół pod kierunkiem Jerzego Buszkiewicza zaprojektował w miejscowości Murowana Goślina pod Poznaniem osiedle Zielone Wzgórza. To kompleks mieszkalny ze sklepami, szkołami, wszelką potrzebną do życia infrastrukturą położoną w odległości spaceru i ukształtowany na wzór niewielkiego miasteczka. Jego sercem jest plac, otoczony podcieniowymi kamienicami, a centralnym punktem budynek przypominający renesansowy ratusz z wysoką wieżą. Choć wzniesione współcześnie, niewielkie, wielorodzinne domy wyposażono w historyzujące elementy architektoniczne i detale, m.in. kolumny, wykusze, wieżyczki, wysokie dachy z mansardami.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Gmina Siechnice, 2012, ratusz, proj. Maćków Pracownia Projektowa, Zbigniew Maćków (główny projektant), fot. Patrycja Żuczek/materiały prasowe inwestora
O ile w latach 80. powrót do form kameralnych i inspirowanych przeszłością można uzasadnić pragnieniem odreagowania wielkopłytowych blokowisk, to współcześnie podobne rozwiązania służyć mają przede wszystkim polepszeniu warunków życia, są też wyrazem szacunku do środowiska. Projektowane właśnie przez pracownię Horizone Studio osiedle Silo na terenie dawnej cementowni w Jaworznie ma być ekologiczną osadą dla blisko 5000 mieszkańców. Energooszczędne, kilkukondygnacyjne budynki mieszkalne są według architektów tak samo ważnym elementem projektu, jak liczne przestrzenie publiczne, rekreacyjne i tereny zielone. Sporo urbanistycznych innowacji w ostatnich latach wprowadzono w podwrocławskich Siechnicach – wiele w funkcjonowaniu miasteczka zmieniło powstanie miejskiego placu z ratuszem i lokalnym targiem, który stał się głównym miejscem spotkań mieszkańców. Idei Nowej Urbanistyki można się doszukać także w niektórych osiedlach, projektowanych w ramach rządowego programu Mieszkanie Plus. Nowe Jeziorki, projektowane na południowych peryferiach Warszawy, mają być zintegrowane z linią kolejową, zapewniającą transport do miasta, jednak samo w sobie ma oferować wszystkie codzienne funkcje.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
W zanieczyszczonych, zatłoczonych, sparaliżowanych przez korki miastach żyje się coraz trudniej – od lat wiemy, że potrzebne są nam nowe pomysły na osiedla, innowacyjne koncepcje na to, jak mieszkać zdrowo, wygodnie, bezpiecznie. Na prowincji, w mniejszej skali łatwiej jest wdrażać mniej popularne rozwiązania, łatwiej eksperymentować albo po prostu wdrażać koncepcje odstające od ogólnie przyjętego standardu. Warto więc przyglądać się nowym realizacjom na polskiej prowincji – bo może gdzieś tam rosną miasta, przepraszam: wsie przyszłości.
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]