Sztandar Czarnego Anioła, lata 70., wł. Muzeum Tatrzańskie
368 obiektów wybrano z dorobku artystycznego Władysława Hasiora (1928-1999) i wystawiono w Muzeum Narodowym w Warszawie. Anna Żakiewicz, kurator ekspozycji dzieli się ze zwiedzającymi swoim 25-letnim dojrzałym doświadczeniem i kontaktami z Artystą oraz 7 latami pracy nad ostatecznym kształtem monograficznego pokazu. Żakiewicz oryginalność i klasę dzieł Hasiora obejmujących głównie assamblage'e (129 obiektów) - porównuje do twórczości Roberta Rauschenberga, zapowiadając bezpośrednią konfrontację dzieł. Walorem wystawy w Muzeum Narodowym jest udostępnienie kolekcji wczesnych i mało znanych, zwłaszcza obiektów ceramicznych (23) Hasiora oraz zestawy collages i rysunków (100). W ekspozycji szczególną wartość ma kolekcja 31 autorskich sztandarów i 11 chorągwi malowanych wg projektów Hasiora, specjalnie dla wystawy, ale umieszczonych na dziedzińcu przed wejściem do Muzeum Narodowego.
W 10 lat po XVI Międzynarodowym Kongresie Weksylologicznym w Warszawie organizowanym dla uhonorowania 700-lecie Orła Białego i 16 ówczesnych wystaw sztandarów, proporcy, bander, chorągwi, feretronów, bannerów, gonfalonów, flag i symboli tworzonych przez artystów, w lipcu i sierpniu 2005 Warszawa otrzymuje nową, znakomitą ekspozycję weksyliów polskiego artysty.
Władysław Hasior tworzył obiekty artystyczne nazywając je sztandarami już od połowy lat 60. XX w niemal równolegle z formowaniem się weksylologii - nauki badającej historię, znaczenie, kompozycje, symbolikę i użycie wszelkiego rodzaju weksyliów i weksyloidów. Weksylium to znak rozpoznawczy wykonany z tkaniny naturalnej lub syntetycznej, rzadko z papieru, mocowany do drążka, drzewca lub liny. Są weksylia (sztandary, proporczyki, niekiedy flagi w których strona główna (awers) i srona odwrotna (rewers) wykonane są z oddzielnych ale trwale połączonych częśći o odmiennych wzorach. Płaty dużych rozmiarów mogą być utworzone z kilku kawałków tkaniny. Figury, godła, znaki mogą być aplikowane, haftowane lub malowane.
Sztandar Mony Lisy, 1981, wł. Muzeum Tatrzańskie
Weksyloidy to znaki rozpoznawcze złożone z drewnianego lub metalowego pręta i umocowanego u góry emblematu wykonanego z włosia, skóry, futra, kości, piór, drewna albo metalu. Niekiedy weksyloidy zastępują sztandary (metalowe orły legionów rzymskich).
Przypomnienie ustaleń weksylologii ułatwia odniesienie się do dzieł Władysława Hasiora. Sztandary Hasiora są znakami artysty, istnieją tylko w jednym egzemplarzu, a strona główna płata i strona odwrotna miały zawsze różne wzory i wykonywane były z różnych, połączonych elementów. Kiedy podziwiam sztandary Hasiora, które mają zawsze formę pionową od 150 do 400 cm i szerokości około metra, nasuwa się potrzeba nazwania tych weksyliów chorągwiami albo gonfalonami, a nie sztandarami, które są znakami rozpoznawczymi oddziałów lub pododdziałów wojska oraz instytucji.
Historycznie termin sztandar rozumie się jako znak kawalerii, a chorągiew jako znak piechoty. Zarówno sztandar jak i chorągiew istnieją w jednym egzemplarzu - tak jak dzieła sztuki. Weksylia Hasiora mogą być kwalifikowane jako gonfalony. Są to weksylia ozdobne ozdobne, często aplikowane, przypominają assamblage. Gonfalony wieszane są pionowo a zakończone u dołu językami, frędzlą, chwastami albo innymi zdobieniami według pomysłu autora.
Sztandar Ekstazy, lata 70., wł. Muzeum Okręgowe w Radomiu
Weksylia Hasiora zgromadzone w Muzeum Narodowym w Warszawie są odczytywane przez temat ukazany obrazem w górnej części dzieła. Hasior pokazał kolekcję obrazów na swoich chorągwiach i dlatego niektórzy kwalifikują te dzieła jako obrazy procesyjne czyli feretrony. Poznajemy u Hasiora wizerunki Aniołów, Świętych, Poetów, Noblistów, Ptaszników, Prelegentów a nawet Kryzys, Blask, Nadzieję i Ekstazę.
Kolekcja tych unikalnych prac pochodzi z kilku Muzeów Narodowych w Polsce, ale jej największa część (10) została wypożyczona ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego im. Dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem. Tam działa
Galeria Autorska Władysława Hasiora. Przy ul. Jagiellońskiej, w zaadaptowanym budynku dawnej leżakowni sanatorium "Warszawianka" z początku XX wieku. W twórczości Hasiora najwyżej cenię sztandar Polski z 1967, Przesłuchanie Anioła z 1980 inspirowane wierszem
Zbigniewa Herberta, Antykryzysowy z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej; Niobe z lalką z 1988; Anioł zagraniczny; Laureat, Adoracja Tadeusza Brzozowskiego z 1985, oraz Czarownik. Muzeum Narodowe pokazało również obiekty z akcji artystycznej Żarliwe sztandary, czyli pokazu płonącego pomnika przygotowanego przez Hasiora dla rodzinnego miasta z okazji 700-lecia miasta Nowego Sącza w 1992 roku oraz plenerowego pokazu sztandarów na tle wysokich Tatr.
Odnotujmy również, że Władysław Hasior otrzymał za swoje unikalne sztandary doktorat honorowy przyznany przez Akademię Sztuk Pięknych w Gdańsku. Dokument stosowny głosi, że Ladislaum Hasior od 30 stycznia 1996 jest pierwszym w Polsce, a przypuszczalnie również jedynym w świecie weksylolografem nagrodzonym najwyższym laurem naukowym za twórczość sztandarową.
Wystawę Władysława Hasiora w Muzeum Narodowym w Warszawie trzeba koniecznie zobaczyć mając około 2 godzin. Albumowy katalog po angielsku i polsku utrwali nam ślad po wybitnych dziełach XX wieku. Środowisko międzynarodowych weksylologów ucieszą reprodukcje barwne 34 sztandarów oraz reprodukcje rysunków z kilkunastoma projektami.
Więcej informacji o
wystawie.
Opracował Władysław Serwatowski Centrum Flagi Ziemi, Warszawa, członek FIAV | |