Wawel
Zamek Królewski na Wawelu w Krakowie to jedna z najwspanialszych rezydencji w Europie i najsłynniejszy zamek w Polsce. Nazywany sercem polskiej państwowości od XI wieku był siedzibą królów. To na Wzgórzu Wawelskim, za czasów panowania Kazimierza Odnowiciela, złożono bezcenne relikwia, jak włócznia Św. Maurycego, a później również insygnia królewskie.
Jednym z najbardziej znanych zabytków tego miejsca jest zbiór flamandzkich arrasów, które sprowadził król Zygmunt August. Dzieło to ma nie tylko wysoką wartość artystyczną, ale również historyczną – przez kilkaset lat kolekcja krążyła po świecie, rabowana i wywożona przez kolejnych władców lub ukrywana przed okupantem. Z oryginalnych 157 sztuk, w 1961 roku na Wawel powróciło 136 arrasów.
Zamek Królewski w Warszawie
W Warszawie królowe i królowie mieszkali w wielu lokalizacjach – w Zamku Ujazdowskim, nieistniejącym już Pałacu Saskim, Pałacu w Wilanowie. Centralną rezydencją był Zamek Królewski, którego początki wiążą się z XIII-wiecznym grodem drewniano-ziemnym. Pierwszym obiektem murowanym na terenie grodu była wieża (1350), uważana za zalążek dzisiejszego zamku. Pierwsza gotycka budowla stanęła na początku XV wieku, zmieniając charakter siedziby. Już nie był to gród, a dwór, który w XVI wieku stał się rezydencją królewską.
Na przestrzeni wieków Zamek Królewski w Warszawie był siedzibą m.in. królowej Bony Sforzy, króla Zygmunta III Wazy i cara Piotra I Wielkiego. Miejsce to było również świadkiem najważniejszych wydarzeń w historii Polski. To w Zamku 3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił konstytucję, a w 1807 cesarz Napoleon Bonaparte podjął decyzję o utworzeniu Księstwa Warszawskiego. Od 1926 Zamek Królewski był rezydencją polskiego prezydenta. Dziś funkcjonuje jako muzeum.
Wilanów
Pałac Króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie to jeden z najcenniejszych zabytków polskiego baroku. Zbudowany w końcu XVII wieku początkowo był skromnym dworem. Rozbudowany w latach 1677-1696 stał się okazałą rezydencją królewską –zwaną polskim Wersalem. Pałac, łączący elementy staropolskiego dworu szlacheckiego, włoskiej willi ogrodowej oraz francuskiej rezydencji podmiejskiej, nazwano Villa Nuova, co później spolszczono na Wilanów.
Oprócz licznych dzieł malarskich i rzeźbiarskich, znajdujących się w kolekcji Pałacu, znajdują się tam również listy Sobieskiego do królowej Marysieńki – uważane za perły XVII-wiecznej epistolografii.
"Nie każdy jednak wie, że jeszcze przed ślubem zakochani prowadzili ze sobą ożywioną korespondencję, a ponieważ swój związek utrzymywali w tajemnicy, stosowali w niej pewien szyfr: miłość nazywali pomarańczami, a listy, w których Maria często występowała ukryta pod imieniem Jutrzenki – konfiturami" – czytamy na stronie polskaniezwykla.pl.
Łazienki
Łazienki Królewskie to jeden z największych klasycystycznych kompleksów ogrodowych Europy, od 1764 roku letnia rezydencja ostatniego króla Rzeczypospolitej Stanisława Augusta Poniatowskiego, któremu park zawdzięcza swój ostateczny kształt. Polityk, reformator i filozof w koronie dążył do przekształcenia RP w nowoczesne państwo. Po trzecim rozbiorze Polski poniósł polityczną klęskę, ale jego wizję "republiki marzeń" symbolizują warszawskie Łazienki. Król jako Apollo rządzi światem, w którym panuje sprawiedliwość, pokój, dostatek i prostota życia.
Nazwa miejsca pochodzi od pawilonu wypoczynkowgo – łazienki zaprojektowanej przez Tylmana z Gameren na zamówienie poprzedniego właściciela, marszałka wielkiego koronnego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Król Stanisław August, miłośnik i znawca sztuki, wraz z zespołem architektów (Dominik Merlini, Krystian Kamsetzer), malarzy (Marcello Bacciarelli, Jan Bogumił Plersch), dekoratorów i rzeźbiarzy (André Le Brun, Franciszek Pinck) zaprojektował swoją rezydencję – dawny zwierzyniec przekształcając w park rzeźb, a łazienkę Lubomirskiego w pałac Na Wodzie (obecnie pałac Na Wyspie). To tutaj odbywały się słynne "obiady czwartkowe".
Od 1926 roku na terenie Łazienek stoi pomnik Fryderyka Chopina dłuta Wacława Szymanowskiego (w czasie wojny przetopiony przez Niemców, po jej zakończeniu zrekonstruowany).
Zamek w Niepołomicach
Gotycki zamek królewski z połowy XIV wieku, później przebudowany w stylu renesansowym, nazywany jest "drugim Wawelem". Powstał z rozkazu króla Kazimierza Wielkiego i dziś jest jedyną w Polsce rezydencją władców, w której może zamieszkać każdy – w jego wnętrzach działa hotel.
Królowie wybrali to miejsce ze względu na pobliski szlak handlowy na Węgry oraz prastarą i bogatą w zwierzynę Puszczę Niepołomicką, która była ulubionym miejscem polowań polskich władców. Polowali w niej: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Zygmunt I Stary wraz z królową Boną, Zygmunt II August, Stefan Batory, Jan III Sobieski oraz August II Mocny.
Zamek Królewski w Poznaniu
Zamek Królewski w Poznaniu, którego współczesna wersja wywołuje wiele dyskusji, wzniesiono w XIII wieku z inicjatywy Przemysła II. To Przemysłowi II zawdzięczamy pierwsze użycie symbolu orła białego jako godła państwowego – wydarzenie miało miejsce w 1295 roku podczas koronacji władcy. Najprawdopodobniej także w murach tego zamku powstał najcenniejszy zabytek literatury staropolskiej, pierwszy utwór świecki napisany w języku polskim – wiersz "O zachowaniu się przy stole", autorstwa Przecława Słoty.
W Zamku gościli najważniejsi władcy Rzeczypospolitej: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk oraz Jan Olbracht. Ten ostatni przyjął w murach poznańskiej twierdzy hołd lenny wielkiego mistrza krzyżackiego Hansa von Tieffena. To tutaj narodziła się córka Zygmunta Starego. Z Zamkiem w Poznaniu wiąże się także historia morderstwa Ludgardy, żony Przemysła II. Według Jana Długosza Ludgarda została uduszona przez lub na żądanie swojego męża w 1283 roku.
Źródła: wawel.krakow.pl, zamek-krolewski.pl, wilanow-palac.pl, polskaniezwykla.pl, lazienki-krolewskie.pl, zamek-krolewski.poznan.pl, muzeum.niepolomice.pl, oprac. Agnieszka Sural, 10.11.2016