Płyta nagrana przez polskiego skrzypka Wojciecha Proniewicza i rosyjskiego pianistę Alexandra Jakobidze-Gitmana z okazji obchodów Roku Chopinowskiego w 2010 roku daje wyjątkową sposobność do zapoznania się z kompozycjami trzech cenionych przez Fryderyka Chopina uczniów. I choć ich nazwiska rzadko pojawiają się w programach koncertów, warto poznać muzykę artystów, którzy dostąpili zaszczytu bezpośredniego obcowania z wybitnym polskim twórcą i korzystania z jego bezcennych wskazówek dotyczących i komponowania, i interpretacji utworów.
Najmłodszy z całej trójki Carl Filtsch (1830-1845) - pianista i kompozytor, uznawany był za ulubionego i najzdolniejszego z uczniów Chopina. Pobierał u niego lekcje w Paryżu przez półtora roku - od grudnia 1841 do kwietnia 1843. Błyskotliwie rozpoczętą karierę przerwała jednak nagła choroba. Filtsch zmarł w Wenecji, w wieku zaledwie 15 lat. Jeszcze przed śmiercią wydane zostały drukiem jego kompozycje na fortepian, a wśród nich "Romans bez słów", "Barkarola" i "Mazurek", a potem także "Impromptu" Ges-dur skomponowane pod kierunkiem Chopina, "Impromptu" b-moll napisane dla Chopina po wyjeździe z Paryża oraz "Pożegnanie Wenecji (Adieu!)".
Prezentowane na płycie "Allegretto con variazioni" nie ukazało się drukiem za życia młodego kompozytora, niewiele wiadomo także o jego genezie. Prawdopodobnie utwór powstał w Wiedniu, co sugerowałby lekki, błyskotliwy charakter, bliski stylowi Carla Marii von Webera.
Norweski pianista, kompozytor i pedagog Thomas Dyke Acland Tellefsen (1823-1874) przybył do Paryża w 1842 roku specjalnie, aby pobierać lekcje u Chopina. Ostatecznie został on nie tylko uczniem, ale także zaufanym przyjacielem i jednym z kopistów utworów swego mistrza. Po śmierci Chopina znacząco przyczynił się również do spopularyzowania jego twórczości (w 1860 roku w drukarni Richaulta ukazało się jego staraniem dwanaście tomów z utworami fortepianowymi polskiego artysty). Jako kompozytor Tellefsen pozostawił czterdzieści cztery opusy - muzykę fortepianową, kameralną i dwa koncerty. Pod względem stylistycznym bliskie są one kompozycjom Chopina, o czym świadczą również dwie sonaty skrzypcowe nagrane na płycie.
Pierwsza z nich - "Sonata G-dur" op. 19 - powstała w latach 1955-56, druga - "Sonata e-moll" op. 37 - jedenaście lat później, około 1867 roku. Obie wyróżnia delikatna i przejrzysta faktura, piękne i liryczne tematy muzyczne (w wolnych częściach), a także ogromna emocjonalność i ekspresja o nordyckim rodowodzie, przywołująca na myśl muzykę innego słynnego norweskiego kompozytora, zwanego "Chopinem Północy" - Edwarda Griega.
Ostatni z trzech prezentowanych artystów – Karol Mikuli (1819-1897) - najaktywniejszy uczeń Chopina, podobnie jak Tellefsen zajmował się także kopiowaniem jego utworów oraz ich publikacją (w 1880 roku nakładem lipskiej drukarni wydał siedemnaście tomów). Po śmierci swego mistrza poświęcił się całkowicie przekazywaniu wiedzy o jego muzyce i sztuce pianistycznej. Przez trzydzieści lat wykładał w Konserwatorium we Lwowie, a w gronie jego wychowanków znaleźli się m.in. Aleksander Michałowski, Maurycy Rosenthal i Raul Koczalski. Czując się spadkobiercą tradycji chopinowskiej, w tym duchu komponował również swoje utwory. Jest autorem około trzydziestu opusów - od kompozycji fortepianowych, poprzez kameralne aż po religijne.
Nagrane przez polsko-rosyjski duet "Grand Duo" op. 26 powstało na początku lat 60. XIX wieku. Utwór wyróżnia niezwykła inwencja, zarówno w zakresie melodyki (liryczny, pogodny temat części drugiej, przypominający pieśni Schuberta, czy też przepełnione niezwykłą ekspresją motywy w ostatniej), jak i kształtowania faktury (gęsta i rozbudowana, zwłaszcza w finałowym Allegro appassionato). Kompozytor dedykował je wybitnemu wirtuozowi skrzypiec, Karolowi Lipińskiemu.
- "Pupils Of Chopin - Violin and Piano Works": Karol Mikuli: "Grand Duo" A-dur op. 26; Thomas Dyke Ackland Tellefsen: "Sonata skrzypcowa nr 1" G-dur op. 19, "Sonata skrzypcowa nr 2" e-moll op. 37; Carl Filtsch: "Allegretto con variazioni". Wojciech Proniewicz (skrzypce), Alexander Jakobidze-Gitman (fortepian). Naxos 2011 - 8.572460, 65'22''.
Autor: Anna Iwanicka-Nijakowska, styczeń 2012.