"Pasażerka" jest pierwszą z siedmiu oper skomponowanych przez Mieczysława Wajnberga, polskiego Żyda, który uciekł z Polski do ZSRR po inwazji Trzeciej Rzeszy w 1939 roku. Libretto autorstwa Aleksandra Miedwiediewa powstało na podstawie opartej na faktach powieści o tym samym tytule, napisanej przez ocalałą z Holokaustu Zofię Posmysz.
Podczas podróży do Brazylii Lisa, była strażniczka z Oświęcimia, ma wrażenie, że widzi byłą więźniarkę, co skłania ją do wyznania mężowi, co robiła w przeszłości. W historię wplecione są retrospekcje jej pracy w obozie koncentracyjnym. Opera Wajnberga została zakazana w ZSRR – premierę miała dopiero w Bregenz 14 lat po śmierci kompozytora.
Spotkanie dwóch kobiet – byłej strażniczki z Auschwitz i byłej więźniarki – to konfrontacja oprawczyni z jej ofiarą. Wraca do nich koszmar Holokaustu i odnawia się moralny konflikt między poczuciem winy i zaprzeczeniem, rewanżem i rozgrzeszeniem
Światowa premiera opery w całości odbyła się podczas Bregenzer Festspiele w 2010 roku dzięki wsparciu festiwalu, Instytutu Adama Mickiewicza i Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie. Rosyjska premiera odbyła się w 2016 roku w Państwowym Akademickim Teatrze Opery i Baletu w Jekaterynburgu. Realizację przygotował międzynarodowy zespół kierowany przez mastro Oliviera von Dohnányi, głównego dyrygenta Teatru Opery i Baletu w Jekaterynburgu, oraz Thaddeusa Strassbergera, amerykańskiego reżysera i scenografa. Przygotowanie chóru powierzono Andżelice Grozinie, kostiumy zaprojektowała Vita Tzkun.
Thaddeus Strassberger współpracuje ze scenami operowymi na całym świecie, w 2016 roku został wyróżniony nagrodą Złota Maska (Critic's Award for Best Production) za operę "Satyagraha".
W lutym 2017 jekaterynburska wersja "Pasażerki" została zagrana na nowej scenie Teatru Bolszoj w Moskwie, liczne wydarzenia towarzyszące opowiadające o życiu i twórczości Mieczysława Wajnberga.
Pasażerka została nominowana do nagrody Złotej Maski w czterech kategoriach. Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się 15 kwietnia 2018 roku.
Źródła: materiały prasowe, oprac. NR, tłum. KA