"Karczeby" – Adam Pańczuk
Adam Pańczuk, Karczeby, fot. dzięki uprzejmości artysty
„Karczeb” jest tym, co pozostaje po ścięciu drzewa – pniak wraz z wrośniętymi mocno w ziemię korzeniami. W jednym z dialektów wschodniej Polski tak nazywa się ludzi przywiązanych do ziemi, którą uprawiają od pokoleń. W książce „Karczeby” Adam Pańczuk portretuje wiejską społeczność z polsko-białoruskiego pogranicza. Tamtejsi rolnicy uprawiają ziemię w ten sam od dziesięcioleci sposób.
Gromadzenie materiałów i pracę nad projektem rozpoczął Pańczuk w 2004 roku. Czarnobiałe, wielkoformatowe zdjęcia utrzymane są w stylu realizmu magicznego – artysta zrobił serię portretów i fotografował wspólnie obmyślone sceny. Unikał przy tym ingerowania w codzienne zajęcia i rytm pracy.
Książka jest przykładem dojrzałej i konsekwentnej wizji graficznej. Portrety zajmują całą stronę, a każdemu towarzyszy krótki tekst Kazimierza Kusznierowa, który także pozował Pańczukowi. Na okładce z szarej tkaniny widnieje jedna z zamieszczonych fotografii, w tonacji bladego brązu. Subtelnie zespolona z tkaniną, służy jako wizualne wprowadzenie do tematu.
80 stron, 23 fotografii, 300x300 mm, twarda oprawa
Tekst: Kazimierz Kusznierow
Projekt: Ania Nałęcka / Tapir Book Design
Wydawca: wydanie własne, 2013
Nagrody: nominacja w kategorii Pierwszej Fotoksiążki Roku do nagrody na Paris Photo-Aperture Foundation Photobook Awards 2013
"Negative Book" – Aneta Grzeszykowska
Aneta Grzeszykowska, Negative Book, fot. dzięki uprzejmości galerii Raster
"Negative Book” towarzyszyła wystawie artystki "Śmierć i dziewczyna” w Zachęcie wiosną 2013 roku. Projekt, przywodzący na myśl pamiętnik lub album rodzinny, jest przykładem typowej dla Grzeszykowskiej metody, jaką jest przepracowanie osobistej historii i przedstawień ciała w kontekście kobiecości i relacji rodzinnych.
Inaczej niż w "Albumie” (2005), składającym się z klasycznych fotografii z albumu rodzinnego, z których artystka usunęła siebie, w "Negative Book” jest ona doskonale widoczna. Grzeszykowska malowała swoje ciało na czarno, a potem zamieniała fotografie w negatywy. Pozytywowy obraz jej ciała w zestawieniu z innymi obiektami na zdjęciu zbija z tropu patrzącego. Ten prosty zabieg każe wątpić w wiarygodność fotograficznego medium.
68 stron, 29 fotografii, 155x225 mm, twarda oprawa
Tekst: Maria Brewińska
Projekt: Michał Kaczyński
Wydawca: Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, Warszawa 2013
Cykl "Żywe Archiwa" – Fundacja Archeologia Fotografii
Fundacja Archeologia Fotografii, ”Amerykanka”, fot. dzięki uprzejmości wydawcy
„Żywe Archiwa” to część wieloletniego projektu pod tym samym tytułem - próba spojrzenia z nowej perspektywy na zbiory archiwalne powierzone Fundacji Archeologii Fotografii. Celem projektu jest udostępnienie historycznych kolekcji współczesnym twórcom.
Niektóre z wydanych w ramach tej serii pozycji to:
„Amerykanka”, tom wykorzystujący archiwalne zdjęcia Zofii Chomętowskiej w edycji Kuby Śwircza i Kuby Dąbrowskiego, portretuje życie w przedwojennej Polsce.
„Eter” Katarzyny Mirczak (z wykształcenia archeolożki) prezentuje przetworzone kolorystycznie zdjęcia narzędzi zbrodni. Mirczak zajmuje się sposobami wykorzystania fotografii archiwalnych z myślą o "przywróceniu im życia”.
„Notes Botaniczny” autorstwa Basi Sokołowskiej to nawiązanie do stworzonego przez Romana Kobendzę archiwum okazów botanicznych. Prace Sokołowskiej, podchwytujące przedstawiające stawiają pytania o istotę dokumentacji naukowej. Czy wykracza ona poza cele czysto praktyczne? Czy oko fotografa jest nieodłączną częścią obrazu?
Wydawca: Fundacja Archeologia Fotografii 2011
Nagrody: wyróżnienie w konkursie na Fotograficzną Publikację Roku 2013
"Miejsce Odległe" – Sputnik Photos
Sputnik Photos, Miejsce Odległe, fot. dzięki uprzejmości artystów
„Miejsce Odległe” to dzieło kolektywu Sputnik Photos, towarzyszące wystawie w Centrum Nauki „Kopernik” (2012). Książka zdobyła tytuł Fotograficznej Publikacji roku 2013, nagrodę za najlepszy katalog artystyczny w konkursie ART BOOKS WANTED 2013, a także wyróżnienia na PhotoEspana 2013 i Miesiącu Fotografii w Bratysławie 2012.
Zgodnie z praktyką kolektywu, projekt składa się z minicykli pięciorga fotografów: Jana Brykczyńskiego, Michała Łuczaka, Rafała Milacha, Adama Pańczuka i Agnieszki Rayss. Każdy z nich przedstawia życie Wisły z innej strony, w charakterystycznym dla siebie stylu. Brykczyński ukazuje umierający potencjał funkcjonalny rzeki, poprzez opowieść o losach osób niegdyś na Wiśle pracujących, Milach skupia się na obiektach, które można znaleźć pod wodą i z którymi wiążą się mroczne historie, Rayss bada maszynerię rzecznych filtrów, Pańczuk umieścił na nabrzeżu studio portretu, zaś Łuczak zajął się portretowaniem mieszkańców dzikich nadwiślańskich terenów.
Poszczególne broszury mieszczą się w kartonowym pudełku. Całą publikację łączy jednolita numeracja stron.
Tekst: autorstwo zbiorowe
Projekt: Ania Nałęcka / Tapir Book Design
Wydawca: Centrum Nauki „Kopernik”, 2012
Nagrody: wyróżnienie na Miesiącu Fotografii, Bratysława 2012; Grand Press Photo dla Agnieszki Rayss za opowieść Closed Circuit (w kategorii środowisko); Best Art Catalog na międzynarodowym konkursie ART BOOKS WANTED 2013; tytuł polskiej Fotograficznej Publikacji roku 2013; historia Rafała Milacha „O człowieku, który skoczył z mostu” znalazła się na krótkiej liście pierwszej edycji The Cord Prize 2013; finał w kategorii najlepszej fotoksiążki roku na PhotoEspana 2013
"Dobosz. Photography Book" – Andrzej Dobosz i Ryszard Bienert
„Dobosz. Photography Book”, fot. dzięki uprzejmości Ryszarda Bienerta
Dobosz. Photography Book to znakomity album fotograficzny, wyróżniony przez Stowarzyszenie Twórców Grafiki Użytkowej jako Projekt Roku 2011.
Jest to przykład wydawnictwa, w którym udział projektanta graficznego jest co najmniej równie istotny co sama treść fotograficzna.
Dobosz fotografuje różne wydarzenia przyciągające określone grupy społeczne, np. paradę parowozów, obchody święta bliźniaka czy święta pyry. Rozwiązania graficzne Bienerta natomiast podążają za dyktowanym przez te cykle kluczem tematycznym, dzieląc książkę na rozdziały. Typografia, rozplanowanie stron, mocne akcenty graficzne – wszystkie te zabiegi wzbogacają doświadczenie obcowania z tym bogategym zbiorem, choćby dzięki nadaniu pewnego rytmu przglądania książki. Jak pisze Dorota Łuczak w recenzji dla 2+3D : „Bienert podwaja stawkę, intensyfikując strategię Dobosza.”
Powstałą książka jest edytorskim eksperymentem w dziedzinie fotoreportażu – podpisy są oddzielone od obrazów, co podkreśla chaotyczność oglądu życia codziennego. Podtytuł – Photography Book – odnosi do dzieła, ale też statusu samego medium.
480 stron, 165x225 mm, twarda oprawa
Tekst: Dorota Łuczak
Design: Ryszard Bienert
Publisher: publikacja własna, 2011
Narody: pierwsze miejsce w kategorii katalogów artystycznych na European Design Festival w Helsinkach; Projekt Roku 2011, nagroda Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej
"Open Ended. Works 2004-2012" – Nicolas Grospierre
Nicolas Grospierre, Open-Ended, fot. dzięki uprzejmości BWA Warszawa
„Open Ended” obejmuje dokumentację instalacji Nicolasa Grospierre'a z ostatnich 10 lat, w tym eseje i wywiady takich autorów jak Adam Mazur i David Crowley. Fotografie artysty urodzonego w Szwajcarii i mieszkającego w Warszawie przywodzą na myśl archiwalny, systematyzujący rejestr obiektów architektonicznych. Elegancko skomponowane zdjęcia skupiają się na formie i społecznym kontekście. Na obrazach Grospierre'a ludzie pojawiają się rzadko, ale jego prace nie ograniczają cię do chłodnej, neutralnej rejestracji struktur. Są ćwiczeniami w sztuce patrzenia, wizualizacji idei, studiowania człowieczeństwa.
Jak pisze w książce Adam Mazur:
Dla Grospierre’a, paradoksalnie, dziś znów biblioteka, a nie jak mogłoby się wydawać galeria czy muzeum tworzy najbardziej inspirujący kontekst.
164 stron, 210x265 mm, twarda oprawa
Tekst: David Crowley, Adam Mazur, Tomasz Plata
Design: Mamastudio
Wydawca: Jovis, 2013
"Polska. W Poszukiwaniu Diamentów" – Tomasz Wiech
Tomasz Wiech, Polska. W poszukiwaniu diamentów, fot. dzięki uprzejmości artysty
Jak pisze Michał Olszewski, autor komentarzy uzupełniających książkowy cykl Tomasza Wiecha:
Polski smutek już od dawna nie leży na kupie zeschłych liści, nie zajmuje się dłubaniem w nosie. On pędzi na złamanie karku, niezłym samochodem, po coraz lepszych drogach, pędzi z domku jednorodzinnego na przedmieściach, przepychając się między ciężarówkami, żeby doścignąć wymarzony świat, wciąż na wyciągnięcie ręki i wciąż nie do złapania.
Cykl Wiecha jest zapisem podróży po Polsce, odzwierciedlającym zachwyt i nudę, jakie budzą polskie pejzaże. W wykonanych techniką cyfrową kolorowych obrazach ukazuje Wiech Polskę z miłością, ale unikając idealizacji. Zdobywca trzeciej nagrody World Press Photo 2009 rejestruje prowincjonalny świat w stylu reportażu, a zarazem osobistego dziennika.
To samo da się powiedzieć o komentarzach Olszewskiego, które czyta się jak przewodnik po obcych miejscach, a jednocześnie jak poezję. Jedno i drugie służy sportretowaniu polskiej "szarości”.
Książka w kieszonkowym formacie służyć może za przewodnik po polskiej wrażliwości, prozie życia i różnych sposobach jej postrzegania.
120 stron, 41 fotografii, 180x220 mm, twarda oprawa
Tekst: Michał Olszewski
Design: Wojciech Kwiecień – Janikowski
Wydawca: wydanie własne 2012
Nagrody: Selected as one of the Best Books of 2012 by Sputnik Photos, nominacja do konkursu Photo-Eye Best Book 2012
"Brutal" – Michał Łuczak
Michał Łuczak, Brutal, fot. dzięki uprzejmości artysty
W Brutalu Michał Łuczak prezentuje dworzec kolejowy w Katowicach – modernistyczny budynek, który po gruntownym remoncie w 2012 roku przekształcił się w nowoczesny kompleks biznesowo-komunikacyjny. Katowicki fotograf Michał Łuczak ukazuje miejsce zanurzone w lokalnej historii tyleż za sprawą architektury, co bezdomnych, włóczęgów i podróżnych, którzy uczynili z niego swój dom.
Łuczak realizował swój projekt od lipca 2010 do stycznia 2011 roku, kiedy nasilały się protesty przeciwko radykalnej przebudowie brutalistycznego budynku z 1972 roku, będącego ostatnim godnym uwagi przykładem tego stylu architektonicznego w Polsce. Łuczak zajął stanowisko przeciwne większości mediów: kiedy budynek zmienia rolę, ludzie, którzy współtworzyli jego ducha, nieuchronnie odchodzą, a wraz z tym kończy się epoka. Nowe, lśniące przestrzenie nie zostawiają miejsca dla życia podziemnego, które, jak sugeruje Łuczak, przesycone jest autentyzmem.
Tytuł nawiązuje do architektonicznego stylu nieistniejącego już budynku, ale też do „brutalnego” rozwoju wydarzeń. Te skojarzenia oddaje sama forma książki – szara kartonowa okładka i matowy papier, uwydatniający grube ziarno czarnobiałych obrazów. Ogromny format (344×434 mm) pozwala patrzącemu zanurzyć się w świecie katowickiego dworca i jego życiu wewnętrznym, czyniąc zarazem z dzieła przedmiot nieporęczny.
64 strony, 31 fotografii, 345x434 mm, twarda oprawa
Tekst: Maciej Malicki
Design: Ania Nałęcka / Tapir Book Design
Wydawca: wydanie własne 2012
Nagrody: zaliczona do najlepszych fotoksiążek ROKU 2012 przez magazyn photo-eye.com, fotograficzna publikacja roku 2013, nagroda w kategorii wydawnictw własnych
Anna Micińska, wrzesień 2013
Specjalne podziękowania dla Krzysztofa Kowalskiego z Super Salonu za cenne rady.