Twórcy filmu, na czele z reżyserem Janem Komasą, ze zdjęć pochodzących z powstańczych kronik skonstruowali historię dwóch braci, operatorów Biura Informacji i Propagandy, którzy otrzymują oni zadanie dokumentowania powstania. Jak czytamy w opisie filmu: chcą kręcić "prawdziwą" wojnę i robią wszystko, by przyłączyć się do jednego z powstańczych oddziałów. Niestety, nie jest to zadanie łatwe, ponieważ żołnierze ich przeganiają - wojsko z trudnością tolerowało obecność dziennikarzy. Początkowo więc bracia dokumentują życie cywilne, pieczenie chleba, działalność kuchni, warsztatów rusznikarskich.
Poszukując odpowiednich ujęć, operatorzy wchodzą coraz głębiej - dosłownie i w przenośni - w samo powstanie. I w końcu udaje im się dołączyć do jednego z oddziałów, z którym idą na akcję. Bohaterowie orientują się, że przyszło im uczestniczyć w czymś przekraczającym ich najśmielsze wyobrażenia - świat, w którym się znaleźli, to świat po apokalipsie.
"Powstanie warszawskie" stworzono ze zdjęć wybranych z łącznie sześciogodzinnego materiału, pochodzącego z kronik filmowych z sierpnia 1944 r. Kroniki te nakręcili operatorzy Biura Informacji i Propagandy (BIP) Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej, m.in.: Antoni Bohdziewicz "Wiktor" (szef zespołu operatorów Powstańczej Kroniki Filmowej), Stefan Bagiński "Stefan", Jerzy Zarzycki "Pik".
Merytoryczna identyfikacja kilkugodzinnego materiału wymagała pomocy historyków. Każdą klatkę filmu należało opisać, określając, w jakim dokładnie miejscu w Warszawie powstało zdjęcie zarejestrowane na niej, kto znalazł się na tej klatce itd. Ważna była również identyfikacja uczestników wydarzeń przedstawionych w kronikach. - Udało się nam zidentyfikować około 30 osób, m.in. dowódców powstania - mówi Piotr Śliwowski, kierownik sekcji historycznej Muzeum. Bo jak podkreśla: Materiał wspaniały, ale też bardzo trudny. Poszatkowany, krótkie ujęcia, różna jakość techniczna.
Fragmenty wybrane z czarno-białych kronik, w sumie 112 tys. klatek, po zakończeniu montażu poddano koloryzacji. Czuwał nad tym ceniony operator Piotr Sobociński jr. Twórcy podkreślają, że "film wygląda tak, jakby został nakręcony współcześnie". Zadbano o najmniejszy szczegół. Aby np. pokolorować ubrania osób widocznych w kronikach, twórcy filmu sprawdzali, jakich barwników do tkanin używano w tamtym okresie. Sprawdzano też np., jaką żywność podawano w powstańczych kuchniach.
Jest w filmie scena, w której kobieta w kuchni z wielkiego kotła nalewa zupę. Powstaje pytanie, jaka to była zupa. Jeśli pomidorowa, powinna być czerwona. Wszystko było istotne - zdradzają twórcy.
Fragment filmu "Powstanie Warszawskie", fot. Muzeum Powstania Warszawskiego/Next Film
Na potrzeby filmu napisano dialogi. Za ich stworzenie odpowiadali Joanna Pawluśkiewicz i Michał Sufin. W projekt zaangażowani zostali również aktorzy - Maciej Nowicki, Michał Żurawski, Mirosław Zbrojewicz i Antoni Królikowski, którzy użyczyli swoich głosów bohaterom filmu.
Materiał był niemy, o pomoc poprosiliśmy więc specjalistów od czytania z ruchu warg. Tworzenie dialogów było niezwykle trudnym zadaniem - mówi Piotr Śliwowski.
Scenariusz filmu stworzyli Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego, Piotr Śliwowski i Jan Komasa. Za montaż odpowiadają Milenia Fiedler i Joanna Bruhl, a za muzykę kompozytor Bartosz Chajdecki.
Filmowy pokazaliśmy uczestnikom powstania warszawskiego. Po pokazie zapadła cisza, było ogromne wzruszenie. Oni, którzy pamiętają tamten świat, dostrzegli w tym filmie prawdę - opowiada Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.
Moim zdaniem, widzowie będą mieć do czynienia z czymś niezwykle wstrząsającym i fascynującym - mówi Agnieszka Odorowicz, szefowa PISF.
Obraz wkrótce trafi do kin. Jego reżyser, 31-letni Jan Komasa pracuje obecnie nad innym kinowym obrazem o wydarzeniach z 1944 roku. Fabularne "Miasto'44", z aktorami zawodowymi i wyłonionymi podczas castingów amatorami w obsadzie, będzie miał premierę w 2014, w 70. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.
Źródło: PAP, Muzeum Powstania Warszawskiego; oprac. Lucyna Szura; 30.07.2013, aktualizacja: 27.02.2014