Nagroda, przyznawana od 2002 roku, nosi imię biznesmena i filantropa Dana Davida zmarłego w 2011 roku. Jest jednym z najważniejszych w świecie wyróżnień za wybitne osiągnięcia w nauce, sztuce i działalności społecznej. Każdego roku nagrody przydzielane są w trzech działach dotyczących spraw związanych z przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. W każdej dziedzinie wysokość nagrody wynosi milion dolarów. W pierwszej z tych kategorii temat przewodni brzmiał w tym roku: "Historia i pamięć"; w kategorii dotyczącej teraźniejszości motyw przewodni dotyczył "walki z utratą pamięci", a dla przyszłości - "sztucznej inteligencji, cyfrowego umysłu".
"Czyżewski, pisarz, zaangażowany intelektualista i działacz społeczny, poświęcił się pracy nad włączeniem polskiej pamięci w tworzenie silnego społeczeństwa obywatelskiego we współczesnym świecie, zdolnego zgłębić skomplikowaną przeszłość i połączyć ją z budowaniem teraźniejszości i fundamentów przyszłości" - czytamy w uzasadnieniu nagrody.
Jak napisał dziennik "Jerusalem Post":
''Czyżewski poświęcił swą pracę idei włączenia przeszłości Polski w proces tworzenia aktywnego społeczeństwa obywatelskiego, które byłoby zdolne uwzględnić złożoność historii dla teraźniejszych i przyszłych fundamentów kraju".
Wraz z Krzysztofem Czyżewskim nagrodę w dziedzinie "Przeszłość" otrzymali historycy, badacze Holokaustu: Pierre Nora z Francji i Saul Friedlaender z Izraela.
Pozostali tegoroczni laureaci nagrody Dana Davida to: genetyk molekularny John A. Hardy, profesor neurobiologii klinicznej Peter St. George-Hyslop, neuropsycholog kognitywny Brenda Milner i naukowiec z Massachusetts Institute of Technology Marvin Minsky, zajmujący się głównie kwestiami sztucznej inteligencji.
Wcześniejszymi laureatami nagrody byli między innymi: Peter Brook, Margaret Atwood, Yo-Yo Ma, Jacques Le Goff, Amoz Oz, bracia Joel i Ethan Coenowie, Amitav Ghosh, Monica Gonzalez, Adam Michnik, były amerykański wiceprezydent Al Gore oraz były brytyjski premier Tony Blair.
Laureaci przekazują 10 procent otrzymanej kwoty na studentów i doktorantów, kształcących się w ich dziedzinach. Dotyczy to uczących się zarówno w Izraelu, jak i zagranicą. Ceremonia wręczenia Nagrody Dana Davida 2014 odbędzie się 18 maja na Uniwersytecie Tel Awiwu.
Krzysztof Czyżewski - animator kultury, eseista, tłumacz, urodził się w 1958 roku w Warszawie. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Związany z teatrem niezależnym, w latach 1978-1983 pracował jako aktor w Stowarzyszeniu Teatralnym Gardzienice. Podczas stanu wojennego w Poznaniu został współzałożycielem i redaktorem podziemnego pisma "Czas Kultury", z którym współpracował do końca lat 80. W 1990 roku Czyżewski był jednym z inicjatorów powołania Fundacji Pogranicze, której został prezesem. Rok później zamieszkał ze współpracownikami w Sejnach, gdzie zainicjował powstanie Ośrodka "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" i został jego dyrektorem.
"Przybyliśmy do Sejn właściwie jako grupa teatralna. Kończyliśmy pracę nad spektaklem 'Tę-tent' opartym na 'Krwawych godach' Lorki. Ten spektakl był dla nas bardzo ważny i myślę teraz, że bardzo piękny. Pokazaliśmy go dwukrotnie w Białej Synagodze mieszkańcom Sejn... i zrozumieliśmy, że musimy przestać być teatrem - wspominał w wywiadzie opublikowanym przez Piotra Mareckiego w tomie 'Pospolite ruszenie'. - Chcieliśmy wiedzieć, o co chodzi w tym życiu na pograniczu, w wiecznym styku z innymi kulturowo, jak się to przenika, jakie konflikty wywołuje i jak ta literatura, którą się zaczytywaliśmy, ma się do współczesnej rzeczywistości. Aby do tego dotrzeć, musieliśmy zacząć słuchać, a więc zejść ze sceny, przestać być aktorami i stać się animatorami kultury czynnej".
Pracując w Fundacji i Ośrodku Czyżewski brał udział między innymi w takich projektach jak: Środkowoeuropejskie Forum Kultury, Otwarte Regiony Europy Środkowo-Wschodniej, Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza, Szkoła Pogranicza, Pamięć Starowieku, Klasa Dziedzictwa Kulturowego, Camera Pro Minoritate, Cafe Europa, Człowiek Pogranicza. Czyżewski był koordynatorem wielu europejskich projektów dotyczących wielokulturowych regionów, między innymi "Małe ojczyzny Europy Środkowo-Wschodniej" (Bruksela 1993-1994) i "Landscape X" (Sztokholm 1998).
Za dotychczasową pracę Czyżewski otrzymał między innymi: Nagrodę Fundacji POLCUL (Melbourne 1992), Nagrodę Artystyczną Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego (Warszawa 1992), Nagrodę paryskiej "Kultury" za rok 1996, Nagrodę im. Gabora Bethlena dla człowieka Europy Środkowej (Budapeszt 1998), Nagrodę "Małego Berła Kultury Polskiej" przyznaną przez Jerzego Giedroycia (1999), Medal św. Jerzego przyznany przez "Tygodnik Powszechny" (2000), Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za wybitne zasługi dla promocji Polski na Świecie (2000) oraz Międzynarodową Nagrodę im. Aleksandra Langera (2004). Otrzymał Order Giedymina (2001, za wkład w rozwój współpracy między Polską i Litwą) i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2002).
O książce Krzysztofa Czyżewskiego "Linia powrotu. Zapiski z pogranicza" (Wydawnictwo Pogranicze, Sejny 2008) pisał Paweł Huelle:
"Dobra opowieść ma w sobie zawsze coś z rzeki. Żadnego efekciarstwa na początku, przeciwnie: skromne, czasem leniwie widoczne źródło, bijące gdzieś daleko od centrum. Dopiero z biegiem kilometrów i mijanych krain, co dla opowieści jest biegiem słów składających się w zdania, rzeka tak jak opowieść - staje się głębsza, wartka, czasem rozległa, czasem - jakby z rozmysłem - spowalniająca swój bieg... Trafiająca do rąk czytelnika 'Linia powrotu' zawiera w sobie wszystkie ważne wątki twórczości Krzysztofa Czyżewskiego, zarówno w sensie literackim, jak właśnie działania, jego życiowej praktyki. Jest to zbiór bardzo bogaty i różnorodny tematycznie. Zapewne każdy znajdzie do niego własny klucz."
Integralną częścią Fundacji "Pogranicze" jest Wydawnictwo Pogranicze. W jego ofercie znajduje się pismo kulturalne "Krasnogruda" i książki z zakresu literatury pięknej, publicystyki, historii, antropologii.
Autor: Janusz R. Kowalczyk, 12 lutego 2014.