Rok Awangardy
W 2017 roku obchodzimy stulecie awangardy w Polsce, za której symboliczny początek przyjmuje się otwarcie I Wystawy Ekspresjonistów Polskich w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Z tej okazji kilkadziesiąt muzeów, galerii, teatrów, festiwali, instytutów kulturalnych i naukowo-badawczych – przygotowało specjalne wystawy.
"Awangarda stanowi część naszego dziedzictwa. Łączy się z takimi pojęciami, jak eksperyment, uniwersalizm, poczucie odpowiedzialności za wspólnotę, poszukiwaniem nowych, lepszych sposobów urządzania świata. Czasem bywa wiązana z obcym wpływem czy importem, gdy naprawdę stanowi część naszej kultury, czego najlepszym dowodem jest łódzkie Muzeum Sztuki, jedno z najstarszych w Polsce, zajmujące się sztuką współczesną" – powiedział Jarosław Suchan, dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi i inicjator obchodów Roku Awangardy.
Najważniejszym wydarzeniem przygotowanym przez Muzeum Sztuki będzie wystawa Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego w Reina Sofia w Madrycie. Historię awangardy przybliży również pięć wystaw organizowanych w różnych siedzibach łódzkiego muzeum: "Superorganizm. Awangarda i doświadczenie przyrody" (10.02–21.05.2017) o zainteresowaniu artystów awangardowych naturą; "Enrico Prampolini i teatr mechanicznych konstrukcji. Futuryzm i scenotechnika polskiej awangardy" o związkach z futuryzmem; "Montaże. Debora Vogel i nowa legenda miasta" o koncepcjach estetycznych żydowskiej pisarki i teoretyczki sztuki; "Organizatorzy życia. De Stijl, polska awangarda i design" oraz "Poruszone ciała. Choreografie nowoczesności" o wpływie sztuki Katarzyny Kobro na współczesny taniec.
Igor Krenz w Muzeum Sztuki w Łodzi
Na indywidualnej wystawie Igora Krenza (23.06–24.09.2017), jednego z najważniejszych polskich artystów postkonceptualnych, współtwórcy Supergrupy Azorro, zostaną przedstawione najważniejsze tematy i strategie pojawiające się w sztuce tego twórcy. Ekspozycja "Transmisja jako zapis" w Muzeum Sztuki w Łodzi to projekt Grupy Budapeszt, którą razem z Krenzem tworzą kuratorzy Michał Libera i Daniel Muzyczuk. Przy okazji wystawy zostanie wydany pierwszy katalog prac artysty.
Jerzy Jarnuszkiewicz i Georges Perec w Zachęcie
Wystawa monograficzna Jerzego Jarnuszkiewicza w Zachęcie (27.01–17.04.2017) przypomina wszechstronną twórczość wybitnego twórcy, autora m.in. "Małego Powstańca" na warszawskiej Starówce, rzeźby "Hutnika" na MDM-ie oraz pomnika papieża i prymasa Wyszyńskiego na dziedzińcu KUL. Jego prace rzeźbiarskie oraz działalność medalierska i graficzna zestawione są tutaj z dorobkiem nieznanym dotąd polskiej publiczności — zespołem polichromowanych rzeźb z metalu wykonanych podczas pobytu twórcy w Kanadzie.
"Trudno wskazać moment, w którym został samodzielnym rzeźbiarzem. Ale talent manualny sprawił, że przez całe życie z równą swobodą wypowiadał się w rysunku, grafice, exlibrisie, medalu, drobnych formach rzeźbiarskich, monumentach abstrakcyjnych i realistycznych. Jego artystyczna wizja dzieli się na dwa główne nurty. Pierwszy z nich kształtuje dążenie do monumentalizmu, siły wyrazu, ekspresji ruchu i geometrycznej analizy. Drugi, opozycyjnie, jest bardziej prywatny i w większym stopniu dekoracyjny-graficzny" – pisze kurator wystawy dr hab. Waldemar Baraniewski prof. ASP.
W Zachęcie równie ciekawie zapowiada się duża międzynarodowa wystawa inspirowana twórczością Georges’a Pereca "Życie. Instrukcja" (04.02–23.04.2017), której kuratorką jest artystka Jadwiga Sawicka.
"(…) jedna z najsłynniejszych powieści Pereca "Życie. Instrukcja obsługi" to wielowątkowa opowieść o mieszkańcach paryskiej kamienicy. Skomponowana w oparciu o zasady kombinatoryki i reguł szachowych, realizowała postulaty eksperymentalnej grupy literackiej OuLiPo, której Perec był członkiem od 1967 roku. Jak pisała Anna Wasilewska o dziele Francuza: "podlegające ścisłym formalnym rygorom, arbitralnie dobranym, jest książką eksperymentalną, awangardową, którą czyta się jak powieść realistyczną, nie podejrzewając istnienia pod powierzchnią tekstu skomplikowanej maszynerii, wprawiającej w ruch narrację"." – pisze kuratorka.
Sztuka w sztuce w Mocaku
"Sztuka w sztuce" w krakowskim Mocaku (28.04–1.10.2017) to kolejna wystawa z cyklu konfrontującego różne obszary życia z wyobrażeniami artysty. Dotychczas były to historia, sport, ekonomia, zbrodnia, gender i medycyna w sztuce.
"Jednak ta wystawa będzie inna od poprzednich. Wcześniejsze tematy były "wzięte z życia" i analizowały zawarte w nim prawdy i manipulacje. (…) "Sztuka w sztuce" nie ma mocy bezpośredniego wpływania na nasze życie. Jest obszarem refleksji, budzącym i pogłębiającym nasz namysł i naszą krytyczność wobec wszystkiego, co jest istnieniem" – piszą kurtorzy wytawy Delfina Jałowik, Monika Kozioł i Maria Anna Potocka.
Muzeum nad Wisłą
25 marca 2017 roku otworzy się nowa, tymczasowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Drewniany pawilon, który stanie na skwerze nad Wisłą (przy Centrum Nauki Kopernik), to projekt austriackiego architekta Adolfa Krischanitza, w latach 2008-2010 funkcjonujący w Berlinie jako galeria sztuki Temporäre Kunsthalle. Działalność w Polsce zainauguruje wystawa "Syrena herbem twym zwodnicza", której tytuł zaczerpnięto z poematu Cypriana Norwida. Fasadę Muzeum nad Wisłą, którą zaprojektowano tak, żeby służyła artystom jak płótno, pomaluje Sławomir Pawszak.
W dotychczasowej siedzibie MSN, na tyłach rozebranej niedawno "Emilki", trwa międzynarodowa wystawa "Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Intymność jako tekst" (26.01–2.04.2017). Jej kuratorką jest Natalia Sielewicz, która w 2016 roku znalazła się wśród 20 najbardziej wpływowych młodych kuratorów według magazynu artsy.net. Na ekspozycji prezentowane są prace, których wspólną cechą jest narracja w pierwszej osobie – teksty, nagrania głosowe, klipy wideo i obiekty, odczyty poezji i performanse, szczere wyznania i autokreacje, pełne intymności, emocji i narcyzmu, osobistych doświadczeń oraz krytycznego spojrzenia.
Sputnik Photos w białostockim Arsenale
Zaraz po prezentacji w CSW Zamek Ujazdowski (do 5.02.2017) wystawa zdjęć międzynarodowego kolektywu Sputnik Photos otworzy się w Galerii Arsenał w Białymstoku (3.03.2017–20.04.2017). Znajdą się na niej fotografie robione w byłych republikach ZSRR w ramach projektu "Stracone terytoria". Ekspozycji towarzyszyć będą dwa wydawnictwa: "[Niekompletny] spis rzeczy" oraz "Fruit Garden".
"Fotografowie Sputnik Photos zabierają widza w podróż po terenach dawnego Związku Radzieckiego, terytoriach bolesnych i niedokończonych przemian. Przez minione lata dokumentowali życie i przestrzeń wszystkich nowych 15 państw, utworzonych po upadku dawnego imperium. Powstały historie dotykające problematyki propagandy w Gruzji, weteranów wojny gruzińsko-rosyjskiej, środowiska skażonego odpadami uranowymi i nuklearnymi, weteranek Wielkiej Wojny Ojczyźnianej (…), upraw miejskich w Erywaniu czy trzęsienia ziemi w miejscowości Spitak w Armenii" – pisze Dagmara Staga na Culture.pl.
O tożsamości narodowej w CSW Zamek Ujazdowski
Wystawa "Późna polskość. Nowe formy narodowej tożsamości po 1989 roku" w warszawskim CSW (31.03–6.08.2017) opowie o polskim poczuciu odrębności wobec innych narodów oraz
"o "późnej polskości" (o której w swych tekstach pisał artysta Tomasz Kozak), o sporach o jej kształt i granice oraz o rozterce: w jaką formę należy "wlać" polskość, aby uzyskać współczesny kształt i jednocześnie nie zatrzeć jej istoty. Terytorium tej opowieści będzie polska kultura. (…) Naszym najważniejszym celem jest wpisanie narracji artystów wizualnych na temat polskości do innych dziedzin kultury narodowej, przede wszystkim kina, teatru, telewizji i literatury" – piszą kuratorzy Ewa Gorządek i Stach Szabłowski.
Na ekspozycji znajdą się prace takich artystów, jak m.in. Oskar Dawicki, Monika Drożyńska, Honorata Martin, Dorota Nieznalska, Katarzyna Przezwańska, Robert Rumas, Radek Szlaga, Krzysztof Wodiczko i Piotr Uklański.
17. Biennale Sztuki Mediów WRO 2017
We Wrocławiu odbędzie się 17. edycja Biennale Sztuki Mediów WRO (17.05–30.06.2017) – najważniejszego wydarzenia w Polsce poświęconego nowym mediom, które prezentuje najnowsze prace artystów z całego świata. W tym roku wystawy, pokazy, konferencje, performansy i koncerty odbędą się pod hasłem Draft Systems. Wśród zaproszonych artystów znaleźli się m.in. Grupa GrinderMan, Norimichi Hirakawa, Paweł Janicki, Maciej Markowski i Suzanne Treister.
"Kontekstem prezentacji i spotkań Biennale w 2017 jest szereg obserwacji nieodracalnego charakteru niektórych zjawisk współczesności. (…) Rozwój technologiczny okazał się kosztowny dla planety; (…) ledwo nawiązana współpraca ponadlokalna ponownie się separuje; demokracja, ten najlepszy z najgorszych systemów, nie radzi sobie z trwaniem i traci zwolenników. Poszerzanie dostępu do informacji nie ochroniło nas przed stereotypowością wyobrażeń o świecie i nie uwolniło od żywionych uprzedzeń" – pisze dyrektor artystyczny Biennale, Piotr Krajewski.
Natalia LL w CSW w Toruniu
Retrospektywa współtwórczyni międzynarodowego ruchu feministycznego i legendy polskiej neoawangardy i sztuki konceptualnej przygotowana z okazji 80. rocznicy urodzin artystki. Na wystawie "Sum ergo sum" ("Jestem, więc jestem") w CSW Znaki Czasu w Toruniu (19.05–1.10.2017) znajdą się prace ukazujące różne momenty w twórczości Natalii LL, m.in. jej najbardziej znane dzieła "Sztuka konsumpcyjna" i "Sztuka postkonsumpcyjna".
"(…) to zbiór czarno-białych i kolorowych fotografii oraz filmów ukazujących twarze kobiet zjadających w ostentacyjny sposób różne produkty: banany, parówki czy kisiel" – czytamy w biogramie na Culture.pl.
Źródła: msl.org.pl, zacheta.art.pl, mocak.pl, artmuseum.pl, galeria-arsenal.pl, csw.art.pl, wrocenter.pl/wro2017, csw.torun.pl, culture.pl, oprac. Agnieszka Sural, 27.01.2017