Adam Mickiewicz pomnikami honorowany
36 rzeźbiarzy i medalierów ma w swoim dorobku artystycznym pomnikowe wykonania wizerunku Adama Mickiewicza (1798-1855). Powstało ich ponad 70 w Białorusi, Czechach, Francji, Litwie, Niemczech, Polsce, Rosji, Turcji, Ukrainie i USA.
Kilkanaście dzieł zostało zniszczonych, ale pojawiają się nowe. Najmłodszym pomnikiem na światowej mapie Mickiewiczianów jest odsłaniany - w ramach programu Roku Polski w Ukrainie - 2 września 2004 na Aleksandrowskim Prospekcie w Odessie pomnik rzeźbiarza Aleksandra Kniazika i architekta M. W. Murmanowa.
Najstarsza pomnikowa forma dotycząca Adama Mickiewicza pochodzi z 1829 od francuskiego rzeźbiarza Davida d’Angers (1788-1856). Dzieło to w formie medalionu znajduje się w Weimarze. Władysław Tomasz Oleszczyński (1807-1866) był autorem pierwszego w świecie pomnika Mickiewicza w przestrzeni miejskiej, który ustawiono w Poznaniu 1857/59. W miejscu zniszczonego dzieła pozostał cokół i tablica pamiątkowa. Nowy pomnik Mickiewicza w Poznaniu, ustawiony na placu jego imienia w 1960, wykonali Bazyli Wojtowicz (1899-1985) i Czesław Woźniak. Na honorowym miejscu w Rzeszowie stoi już trzecie stulecie pomnik Mickiewicza ustawiony w 1892. Autorem tego najstarszego obecnie pomnika Mickiewicza na świecie jest Stanisław Roman Lewandowski (1859-1940).
Najwięcej form pomnikowych nadano Mickiewiczowi w Polsce (31). Na terenie Litwy przyjęto 12 pomników Mickiewicza, w Ukrainie - 9 i Francji - 8.
W 100 rocznicę urodzin Wieszcza, 24 grudnia.1898 odsłonięto w Warszawie pomnik Mickiewicza - dzieło Cypriana Godebskiego (1835-1909). Kolumnę z granitu różowego i cokół wykonała firma Innoceto Pirovana z Baveno pod Mediolanem. Pomnik był zniszczony w czasie II wojny światowej. O zrekonstruowanym pomniku w 1955 pisał Leopold Staff:
Stoisz spiżowy na ziemi, która nie jest ze spiżu.Jest słabością i cieniem,Ale ty blaskiem swych pieśniCzynisz ją gwiazdą.
Franciszek Strynkiewicz (1893-1996) wykonał pięć form dla pomników Mickiewicza, z których w przestrzeni publicznej ustawiono trzy (Mogielnica 1950, Mogielnica 1956 i Gliwice 1957); kolejne dwa znajdują się Muzeum Narodowym w Poznaniu.
Po trzy pomnikowe ujęcia mają w dorobku:
- Tadeusz Błotnicki (1858-1928) - w Stanisławowie, Tarnowie i Wieliczce
- Tomasz Dykas (1850-1910) - autor pierwszego w pomnika Mickiewicza w zaborze austriackim, który ustawiono w Przemyślu w 1891 (dzieło to było zniszczone w 1940 i nie zostało zrekonstruowane) oraz pomników w Tarnopolu (1895) i Złoczowie (1899), obu zniszczonych w latach 1918-1919
- Stanisław Henryk Horno-Popławski (1902-1997) - w Warszawie przed Pałacem Kultury i Nauki (1955) oraz w Muzeach Puszkina w Moskwie i Narodowym w Poznaniu
- Antoni Popiel (1865-1910) - we Lwowie, Bełzu i Krynicy (1906)
Pomnik Adama Mickiewicza we Lwowie odsłonięty 30 października 1904 wybrano w konkursie, na który napłynęło 28 projektów. Dzieło jest uznawane jako jeden z najpiękniejszych hołdów dla Wieszcza. Postać ustawiono na kolumnie 21 metrowej z granitu różowego, który - tak jak dla Warszawy - wykonała włoska firmy Innoceto Pirovana. Obróbkę formy wykonano w lwowskiej pracowni kamieniarskiej Schimsera. Pomnikowa postać ma 330 cm wysokości i waży 16 ton. Wykonano ją w wiedeńskiej fabryce Teodora Serpeka razem z pozostałymi elementami z brązu. Pracami architektonicznymi kierowali Sosnowski i Zacharjewicz. Drugą nagrodę w konkursie otrzymał Mieczysław Zawiejski (Florencja), a trzecią - Wacław Szymanowski (Paryż) – ale ich projektów nie zrealizowano.Z twórców zagranicznych po dwa dzieła poświęcone Mickiewiczowi mają w dorobku David d’Angers (Paryż, 1835) i Białorusini: Walerian Januszkiewicz - (Lida i Nowogródek) i Andriej Zaspicki (1924) - (Grodno i Minsk).
W tureckim Istambule, dawniej Konstantynopolu, pierwszym pomnikowym uznaniem wobec Mickiewicza było umieszczenie tablicy przez Jana Górczyńskiego z napisem:
"Na pamiątkę postawiony ten dom na tem miejscu gdzie 26 listopada 1855 roku umarł Adam Mickiewicz".
Po zniszczeniu tej tablicy umieszczono następną, fundowaną w 1909 (także nie zachowaną); trzecią w 1933 finansowali Polacy zamieszkali w Istambule. Tablicę czwartą, zachowaną obecnie, umieszczono w 1955 staraniem Ministerstwa Kultury i Sztuki.
Najbogatsze zbiory projektów pomników Mickiewicza, form gipsowych, tablic i brązów - także tych pochodzących z konkursów - znajdują się w Muzeum Narodowym w Poznaniu i Oddziale Muzeum w Śmiełowie, które przyjmując Adama Mickiewicza za patrona wpisało się na listę wielu uniwersytetów, szkół i instytucji, które z wielkości Wieszcza korzystają i dorobek swego Patrona popularyzują.
Autor: Władysław Serwatowski, wrzesień 2004
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]